Saira Chandio Travelogue

 Not in proper format

U can see how it appears in blog

 Saira Chandio

Class : 2k20/MMC/47

 

حيدرآباد کان ڪراچي جو سفر :حيدرآباد کان ڪراچي جو سفر :

حيدرآباد کان ڪراچي جو سفر :

جيئن ته سنڌ جا ڪيترائي شھر سير ۽ سفر جي لحاظ کان ڪافي اھميت رکن ٿا. پر ڪراچي سنڌ جو وڏو شھر ھجڻ جي ڪري تمام  مشهور شھر آھي. جتي پوري سنڌ ئي نه پر پوري پاڪستان کان ماڻھون سير ۽ سفر ڪرڻ کي  گھڻو پسند ڪندا آھن. ڇو ته ڪراچي ۾ سمنڊ جي ھڪ الڳ ئي سڃاڻپ آھي.  پر ان سان گڏوگڏ تفريعي جي لحاظ کان به گهڻي اھميت رکي ٿو .  ان ڪري ڇو ته سمنڊ ھڪ اھڙي جڳھ آھي جو اتي ھر عام ماڻھون  پنھنجي فيميلي سان اتي تفريعي ڪري سگھي ٿو پوئي اھو چاھي ڪراچي مان آيل ھجي يا وري ڪنھن ٻئي شھر جو ڇو نه هجي! ان ڪري ڪراچي ھڪ اھڙو سنڌ جو شھر آھي جتي ھر ماڻھون وڃي سگھي ٿو ۽ ان کان علاوه اتي زينب مارڪيٽ جھڙيون بازارون به موجود آھن. جتان ھر قسم جي خريداري ڪري سگھجي ٿي . ڪجھ سنڌ جا ماڻهو ھڪ ڏينھن جي سفر لاء به ڪراچي ويندا آھن . ان ڪري اسان جي سنڌ جا ماڻهو ڪراچي وڃڻ ۽ اتي خريداري ڪرڻ پسند ڪن ٿا.ان ڪري ڪراچي ھڪ اھڙو شھر آھي جيڪو گھمڻ سان گڏوگڏ خريداري جي لحاظ کان به بھترين شھر آھي .

عام ڏينھن ۾ ته اسان پنھنجي زندگي ۾  سير ۽ سفر ڪندا رھندا آھيون. پر ھن ۲۰۲۰ ۾ جيڪا وبا اسان  جي ملڪ تي پئي ته اسان پنھنجي گھرن مان نڪرڻ بند ڪري ڇڏيو ھو.  پر جيئن ھن وبا جي گھٽ ٿيڻ جو ٻڌو سين ته اسان به ڪراچي ڏانهن سفر ڪرڻ جو سوچيو . ۽ پوئي ٻن ڏينھن ۾ امان ۽ ڀاء سان گڏ ڪراچي وڃڻ جو پروگرام ٺھي ويو. ۽ ٻي ڏينھن اسان کي ڪراچي نڪرڻو ھو ۽ امان مونکي رات جو جلدي سمھڻ لائي چوندي اھو به چيو ته اسان کي صبح جو سوير اٿڻو آھي. امان جي چوڻ  مطابق آء ۽ ڀاء صبح جو سوير اٿياسين . امان جلدي نيرن تيار ڪئي ۽ اسان نيرن ڪري آئون ۽ امان جيسين تيار ٿياسين ڀاء تيار ٿي ٻاھران رڪشا ڪرائي آيو.

  آء ، امان ۽ ڀاء رڪشا ۾ چڙھي ڪراچي جي بس لائي اسٽاپ تي وڃي  لٿاسين اتي ڪجھ ٽيڪسيون به بيٺل نظر آيون ۽ اسان بس اچڻ جو انتظار پئي ڪيو . جيسيتائين بس اچي ھا  ته ھڪڙو ٽيڪسي  ڊرائيور آيو  ۽ اسان کان اچي ڪراچي ھلڻ جو پڇڻ لڳو ايتري ۾  منھنجي ڪنن تي بس جي اچڻ جو آواز پيو ۽ مون امان کي بس ڏانهن اشارو ڪندي چيو  ته امان بس اچي وئي آھي ۽ پوئي اسان پنھنجو سامان  کڻي بس ڏانهن پنھنجا قدم وڌايا. منھنجي چھري تي ھڪ الڳ خوشيء پئي جهلڪي ڇو ته ھي سفر منھنجي زندگي جو پھريون سفر ھو جيڪو ڪراچي جي لائي بس ۾ گذرڻ وارو ھو.  ۽ پوئي اسان بس جي ويجھو پھتاسين ته بس جو ڪيلينڊر وڏي آواز سان ڪراچي ،ڪراچي چوندي بس مان ھيٺ لٿو ۽ اسان جو سامان کڻي بس ۾ چڻڻ لڳو ته منھنجي ڀاء ان کان پڇندي  چيو ته ادا ڇا سيٽ خالي آھي ۽ ان تي ڪيلينڊر جواب ڏيندي چيو  ته جي ھا ادا توھان اچو جڳا خالي آھي  ۽  پوئي  اسان بس ۾  چڙهياسين . اسان بس جي پويان  واري سيٽن ڏانهن وياسين ته اسان جي ڀر واري سيٽ تي ھڪ وڏي عمر جو ھڪ شخص ويٺل ھو جنھن اسان کي سيٽ ڏانھن اشارو ڪندي چيو ته پٽ ھي سيٽ ٿوڙي صحيح ناھي توھان سنڀالي ويھجو پوء ان جو شڪريو ادا ڪندي مون چيو مھرباني انڪل ۽ پوئي مونکي ۽ امان کي ڀاء چيو توھان اڳيان واري سيٽ تي ويھو آء پويان ٿو ويھي رھان ان جي چوڻ مطابق آء ۽ امان اڳيان واري سيٽ تي ويٺاسين ۽ بس پنھنجي منزل ڏانهن روانيگي ٿي . بس اڳتي ھلي ته ڄام شورو ٽول پلازه آيو . ۽ پوئي سنڌ ورسٽيءَ ڏانهن ويندڙ روڊ تي نذر پئي ته مون امان کي ان روڊ ڏانھن اشارو ڪندي ٻڌايو .امان اسان روز ھن روڊ تان سنڌ ورسٽيءَ ويندا آھيون . ڇو ته ھي روڊ نسيم نگر ۽ علي پيلس واري پوائنٽن لائي تمام آسان رستو  آھي . ۽ ان کان پوءِ اسان جي بس ڪراچي موٽر وي تي پھتي جٿان کان ڪراچي ۱۳۹ ڪلوميٽر پري ھو . اسان سان گڏ ان بس ۾ ڪيترائي مسافر ھوا جيڪي اسان سان گڏ ڪراچي ڏانهن سفر طئي ڪري رھيا ھئا . ان ۾ اسان سميت ڪجھه فيمليون به ھيون . اسان بابا جي ڪنھن دوست جي گھر وڃي رھيا ھئاسين .  ۽  ھو اسان کي ڪراچي جي بس اسٽاپ تان وٺي وڃڻ لائي انتظار ڪري رھيا ھئا  ڇو ته اسان کي انھن جي گھر جو پتو نه ھو ۽ ڪراچي وڃڻ کان ھڪ ڏينھن اڳ اسان انهن کي ٻڌائي ڇڏيو هو ته اسان ڪراچي اچي رھيا آھيو. ۽ اسان ان وقت بھريا ٽائون وٺ پھتاسين  ان وقت ڀاء مونکي سڏ ڪندي چيو ته تنھنجو انتظار ختم ٿيو ڪراچي رسي ويا آھيون . ان ئي وقت بابا جي دوست ڀاء  کي ڪال ڪري پڇيو ته توھان ڪٿي رسيا آھيو پٽ! ۽ ان کي ڀاء فون تي ٻڌايندي چيو ته چاچا اسان بھريا ٽائون وٺ رسي ويا آھيون . بس ڪراچي کان ڏھه منٽن جي مفاصلي تي آھيون . ۽ پوئي ڀاء چاچا کي جواب ڏيندي اھو به چيو چاچا اسان کي گاڏي لالو کيت وٺ پل تي لاھيندي جتي بس اسٽاپ آھي . اتي رسي اسان توھان سان رابطو ڪنداسين . اھو چئي ڀاء فون بند ڪئي  ۽ اسان بس جي دري مان ڪراچي جو شهر ڏسڻ لڳاسين. جتي روڊ تي ڪافي رش هئي اھا رش  ڏسي لڳندو آھي  ته ھي شھر ڪيڏو وڏو آھي ۽ ھن جي آبادي ڪيتري آھي ۽ اتي رسي اھو به محسوس ٿيندو آھي ته ھتي جي ھوا به ڪافي بدليل آھي . ڇو ته ڪراچي ۾ سمنڊ ھجڻ جي ڪري اتي جي ھوا جام ٿدي ھوندي آھي.  اھو اتي رسي ڪري اسان کي محسوس ٿيندو  آھي ۽ اھو به نظر ايندو آهي ته ڪراچي جا ماڻهو ڪيترا نه مختلف آھن . ڪراچي جي ھڪ پاسي واري روڊ تي ايتري رش ھوئي جيتري حيدرآباد جي صدر واري روڊ تي ٻن پاسي ھوندي آھي . ھر پاسي گاڏين جو گوڙ ھو ۽ اتي اسان جي بس رش جي ڪري ٿوڙي دير جي لائي بيھي رھي ھئي . اسان لالو کيت کان ٿوري مفاصلي تي ھواسين  ۽ پوء رش گھٽ ٿيڻ کان پوءِ اسان جي بس لالو کيت ڏانهن رواني ٿي . اتي پوڄي بس واري بس بيھاري اسان کي لالو کيت واري پل تي لاٿو.  اسان بس مان لهي روڊ تي ٻيٺاسين پوئي ڀاء بابا جي دوست کي ڪال ڪري فون تي ڳالهيندي چيو چاچا اسان  بس مان لهي ويا آھيون . ڀاء جو فون  اڄان ڪن تي ئي ھو ته سامھون کان ڪنھن اشارو ڪندي اڇي رنگ جي ڳاڏي مان لٿو ۽ ڀاء مونکي ۽ امان کي ان ڳاڏي ڏانهن اشارو ڪندي چيو ھي شايد چاچا آھي . پوئي ان ڳاڏي مان چاچا ۽ ان جو پوٽ ادنان اسان کي ڏسي ڳاڏي مان لهي آيا ۽ اسان کي ڏسي تمام  خوش ٿيا ۽ پوئي اسان کي به انن سان ملي تمام خوشي ٿي . اسان ھڪ ٻئي سان ملياسين ملڻ کان پوئي . ادنان اسانجو سامان کڻي ڳاڏي ۾ رکيو ۽ پوئي اسان به ڳاڏي ۾ ويھي انن سان گڏ گھر ڏانهن روانا ٿياسين .    

Qirat Khan Travelogue

To be checked

1200 words

No photos

No fullstop any where

 Qirat khan-2k20/MMC/42-Travelogue 

قرات خان 

رول نمبر: 42

ایم اے پریویز

مری کا یادگار سفر  

پاکستلن کی جنت نظیر وادیوں کا ذکر تو بہت سنا اور پڑھا تھا مگر بدقسمتی سے کبھی جانے کا اتفاق نہیں ہوا عجیب اتفاق کی بات ہیاور قدرت کی مہربانی تھی کہ مجھے مری دیکھنے کا موقع ملا ہوا کچھ یوں کہ میرے خالو اورچچا جان میں ایک نشست میں یہ طے پایا  کہ کیوں نہ اکتوبر کے مہینے میں پاکستان کے خوبصورت مقامات کی سیر کی جائے  جب خالو کی کال آئی اور مجھ سے پوچھا کہ مری چلنے کا کیا ارادہ ہے میں نے جھٹ سے ہاں کر دی اس طرح میں اور میری چھوٹی بہن, میرے خالو کی فیملی،اور چچا کی فیملی نے مری جانے کی تیاریاں شروع کر دیں.

پھر بالآخر 21 اکتوبر کا وہ دن بھی آگیا جس میں روانگی تھی ٹرین کی روانگی کا ٹائم ٹھیک شام 6 بجے کا تھا میں اور میری بہن ہم اپنی فیملی کے ساتھ اسٹیشن پر فیکس تین بجے پہنچ گئے. کراچی سے میرے خالواور چچا کی فیملی ٹرین میں آ رہی تھی  ہر آنے والی ٹرین کو ایسی حسرت بھری نگاہوں سے دیکھ رہے تھے جیسے وہ ہماری ٹرین آرہی ہو دیکھتے دیکھتے 6 بج گئے اور ہماری ٹرین آگء ہم ٹرین میں سوار ہوئے اور امی ابو کو اللہ حافظ کہا اور ٹرین میں بیٹھ گئے حیدرآبادسے لاہور  تک کا یہ سفر تقریبا 17 گھنٹے کا تھا اور اس کا ایک ایک منٹ یادگار تھا ہم سب کھڑکی کے باہر مقامات کو دیکھ رہے تھے اور بھرپور لطف اندوز ہو رہے تھے ٹرین کا  یہ سفر میری زندگی کا پہلا سفر تھا قصہ مختصر لاہور اسٹیشن آگیا 22 اکتوبر دوپہر بارہ بجے ہم لاہور اسٹیشن پہنچ گئے  

لاہور پہنچتے ہی قریب ہی کسی ریسٹورینٹ رک کر کھانا کھایا اور آگے مری کے سفر کے لیے ایک ٹویوٹا ہائی ایس کو ہم نے اپنی مری جانیکیلیے بک کرلیا لاہور سے مری کا سفر 7گھنٹے کا تھا جوں جوں مری قریب آتا گیا ٹھنڈ میں اضافہ ہوتا گیا دانت بجنا شروع ہوگئے  ہوٹل پہنچتے ہی دل باغ باغ ہو گیا ہمارے ہوٹل کے چاروں کمرے بہت خوبصورت تھے تمام میں ٹی وی اور عمدہ فرنیچر تھا اور ٹھنڈ اتنی تھی کے کمرے میں رکھی پانی کی بوتل کو ہاتھ لگانے سے ہاتھ کانپ رہے تھے ٹوائلٹ بھی نہایت کشادہ اور صاف ستھرے تھے 

ا 

طے شدہ پروگرام کے مطابق ہمیں ایوبیہ مال روڈ جانا تھا ہم کار میں بیٹھے اردگرد کے مناظر سے لطف اندوز ہو رہے تھے یہ بھی قدرت کی خوب  کاریگری تھی پہاڑوں کا پھیلاؤ اور درختوں کا نہ ختم ہونے والا سلسلہ کہیں دور برف سے ڈھکے ہوئے پہاڑ یہ سب میں پہلی بار دیکھ رہی تھی راہیں اتنی خوبصورت حسین  ہو تو واقعی منزل کی پرواہ کون کرتا ہے مال روڈ سیاحوں سے بھرا ہوا تھا اور اردگرد کا ماحول دیکھ کر وقت کا اندازہ نہیں ہوتا تھا سیاحوں میں ہر طرح کے لوگ تھے کچھ دوستوں کے گروپ تھے  کچھ نئے نئے جوڑے جنہیں ایک نظر دیکھ کر ہی نئے پن کااندازہ ہو جاتا تھا ہاتھوں میں ہاتھ ادائیں ناز نخریاور معنی خیز مسکراہٹیں وہ ان لمحوں کو خوب انجوائے کر رہے تھے

مال روڈ کی ایک دکان پر مجھے جیکٹ اچھی لگی میں نے اس کی قیمت پوچھی  تو دکاندار نے 5000 کی قیمت بتائیں اور پھر کہا 

حیدرآباد کی لگتی ہو 

میں نے حیرانی سے دکاندار کو دیکھا اور کہا 

ہاں بالکل صحیح پہچانا

میں نے پوچھا آپ کو یہ کیسے پتہ چلا کہ ہم حیدرآباد سے ہیں  

کہنے لگے آپ لوگوں کی اردو بہت صاف ہوتی ہے جس سے ہمیں اندازہ ہو جاتا ہے کہ آپ حیدرآباد یا  کراچی سے ہوں 

اس طرح کے واقعات ہمارے ساتھ بے شمار ہوئے کے ابھی زبان سے کچھ ادا ہی کیا کہ حیدرآباد ہونے کی مہر لگ گئی 

ایوبیہ میں ہم نے سفید گھوڑے پر سواری کی یہ میری بچپن کی خواہش تھی جو ایوبیہ میں پوری ہوگی یہی نہیں بلکہ چیئر لفٹ میں بیٹھنے کا خواب بھی پورا ہوگیا 

اگلے دن صبح جلدی اٹھ کر گاڑی میں بیٹھے اور کشمیر آبشار کی طرف رواں دواں ہوئے آبشار دیکھتے ہی ہمارے ہوش اڑ گئے کیا حسین اپشار تھا سیاحوں کے لیے ان لوگوں نے پانی میں میز اور کرسیاں لگائی ہوئی تھی پتھروں کے درمیان بہتے ہوئے ٹھنڈے پانی میں پاؤں ڈالے کرسی پر بیٹھ کر گرم گرم چائے پی اور ساتھ  پکوڑوے بھی کھائے یہ ماحول نہ قابل فراموش تھا شام قریب تھی چنانچہ ہم نے واپسی کا سفر شروع کیا اور بالاکوٹ کے ہوٹل میں پہنچ گئے 

ہمارا قیام ہوٹل کی دوسری منزل پر تھا جس میں ہم نے تین کمرے بک کیے تھے جس کے ساتھ بڑا ٹیرس  تھا اور نیچے بار بی کیو کے لئے گھاس پر انتظام تھا ہوٹل بلکل پہاڑوں کے سامنے تھا رات کو جب ٹیرس پہ کھڑے ہوئے تو ٹھنڈی ٹھنڈی ہوا اور ہاتھ میں ں کافی کا کپ لیکر لطف اندوز ہوئے 

صبح ایک خوبصورت پرندہ جس کے سر پر تاج تھا جگانے آیا جی ہاں اس نے صبح صبح کمرے کی کھڑکیوں کے شیشوں پر اپنی چونچ مارنا شروع کر دی یہ ایک حیران کن بات تھی اس پرندے کی جگانے پر میں?ٹھ گء اور ٹیرس پر چلی گی کیا خوبصورت اور دلفریب منظر تھا ہر طرف سبزہ ہی سبزہ تھا 

آج ہم یہ شہانہ انداز میں سفر کر رہے تھے دنیاوی پریشانیوں سے اتنا ہی دور تھے جتنا حیدراباد سے.راستیمیں جہاں چائے کی طلب ہوء گاڑی رکوائی اور چائے پی کر ہی دم لیا جہاں کوئی نظارہ اتنا حسین لگا کے دل چاہا  تصویر کشی کی جائے وہی گاڑی رکواکر یہ حسرت بھی پوری کی

اگلے دن ہماری منزل وادی کاغان تھی وہی جنت نظیر وادی جس کا بچپن میں سن رکھا تھا وادی کاغان کا حسین ترین مقام ناران ہے جسکے صرف

 ایک گھنٹے کی مسافت پر مشہور زمانہ جھیل سیف الملوک واقع ہے ہماری وین راستہ طے کر رہی تھی اور ہم سب خوبصورت نظاروں کے سحر میں جکڑے ہوئے تھے راستے بھر ایسی وادیاں اء کیپکار اٹھے اور تم اپنے رب کی کون کون سی نعمتوں کو جھٹلاؤ گئے ہر طرف سبزہ اور درجنوں مقامات پر قدرتی پانی کے چشمے اور آبشار بہے رہے تھے پہاڑوں کے اوپر سے گرتے ہوئے یہ ابشار انتہاء دلفریب منظر پیش کر رہے تھے  ناران پہنچے تو ایک ریسٹورینٹ میں قیام کیا ہوٹل کا محل وقوع نہایت خوبصورت دلفریب تھا ناران سالہا سال ٹھنڈا رہتا ہے 

اگلے دن جب سیف الملوک کے لئے سفر شروع کیا تو ہم نے دو جیپیں کی راستہ ہمارے اندازوں سے بھی زیادہ خراب نکلا سڑک نام کی کوئی چیز نہیں تھی خدا خدا کر کے جھیل سیف الملوک پہنچے تو جو منظر ہمارے سامنے تھا اس نے سفر کی ساری تھکن دور کر دی ایک انتہاء خوبصورت جھیل ہماریسامنے تھی جھیل سیف الملوک کے بارے میں مختلف باتیں مشہور ہیں مثلا وہاں چاندنی راتوں میں پریاں اتی ہیں ایسا دلکش منظر ہم نے خواب میں بھی نہیں دیکھا تھا یہاں جھیل ایک پیالے کی صورت میں نظر آئی جس کے چاروں طرف پہاڑ تھے اور وہ بھی بیشتر برف سے ڈھکے ہوئے تھے جھیل کے پانی پر بھی جابجا برف نظر آ رہی تھی جس کی وجہ سے منظر بے انتہا خوبصورت تھا آگے بہت سارے لوگ برف پر سلائیڈ  کر رہے تھے ہم نے وہاں کشتی رانی بھی کی اندھیرا ہونے سے پہلے ہم لوگ اپنے ہوٹل ناران میں پہنچ گئے 

آج ہمارا یہاں آخری دن تھا ریلوے اسٹیشن کی طرف رواں دواں تھے پھر وہ وقت بھی آگیا کہ ہم حیدرآباد اسٹیشن پر موجود تھے واپسی کا سفر بہت اداس گزرا یہاں پھر وہی گرمی تھی چارنومبرکو ہماری واپسی ہوئی اور اس طرح یہ انتہائی خوبصورت سفر اختتام پذیر ہوا  

Ahsan Ilyas Travelogue - Sandspit

 

940 words

Do not insert photo in text file

Photo should carry captions

Writer’s name roll etc should be in text file

Birthday party at SANDSPIT BEACH

“The beach isn't always a place. Sometimes it's a feeling”

Karachi “The City of Lights” has God gifted nature that people love to visit from around the world. There are 5 famous beaches in Karachi. Do not write in serial type

1- Hawke’s Bay
2- Sandspit
3- French Beach
4- Cape Mount
5- Tushan Beach

The name of Sandspit Beach was gotten from the pits where turtles lay their eggs. These pits can be smoothly found in the cold weather months. To encourage knowledge among individuals with respect to the uncommon types of Green turtle, World Wide Fund has set up a Wetland Center at Sandspit Beach. Collections of other marine species, for example, crabs and green growth can likewise be found on this beach.

Sandspit beach is a very popular picnic spot with the resistance of both Karachi and strangers visiting Karachi. From October to March the ocean at Sandspit is quiet constantly aside from the storm season when the ocean is harsh. People love to visit this beach in the light of its shallow water that is ideal for swimming and sunbathing. Numerous people from Karachi and those meeting Karachi go through a total day at Sandspit and scrub down in its blue and clean water.

 

Make this para intro

There are numerous huts accessible on charges at the beach. The culturally decorated camels and horses accessible for the ride is likewise an amazing attraction on the beach. The peaceful wind and dusk at Sandspit makes a wonderful environment and gives a calm impact. One would think twice about it in the event that he doesn't carry a camera to catch valuable minutes and a view took shots at the beach.

To make one such occasion of my beloved birthday memorable, we decided to celebrate it at mighty Sandspit beach. I and all the other family members are residents of Hyderabad, so we left for Karachi early in the morning to get the most of the time on the beach in enjoyment. There was a sense of peace that we felt just upon reaching there, away from all the clamor of the city. We had already booked a hut for us. We roamed around the entire place as we entered the small but beautiful hut. It was a two-story house with 4 rooms and 2 bathrooms. The balcony was amazing because of the eye-catching view of the beach and the cozy sitting arrangement. Car parking was also much facilitated. We took our places and made ourselves comfortable.

The cake ceremony was done after some decorations that we all did at the hut to give it a birthday party theme. Standing in front of the radiant sea, with your loved ones surrounding you with warmth and chanting the birthday song affectionately is one the moments I will cherish forever.

We ate lunch and prepared to go outside and experience what the mighty sea had to offer us, closely. We listened to the sound of the waves and felt the cool breeze across our faces. My feet emerged into the sand made me feel so relaxed, peaceful, and completely free as though, I am in a magical place so calm and beautiful. And as you sat there and kept talking and dreaming the beautiful sunset appeared. Oh, how beautiful it is. That sunset had us realized that no matter whatever bad happens in your life, each day can end beautifully. Being in this glorious time is the best entertainment anyone can have from reality for a little while. Looking at the lovely sea rushing wild and free inspired my soul. The waves gave me a delightful feel every time it came and touches my feet.

We played cricket, Football, and many other games on the sand. It was all fun on the beach. We also enjoyed the horse and camel rides. It was a feeling of being at home, full of calm.

We collected some shells as souvenirs and came back to our hut. After enjoying some snacks, we started getting ready to leave. Leaving the place made us feel a bit sad but the excitement of the whole day spent amazingly with the family overpowered the sadness.

On the other side, we saw that there were damaged huts because of the sand, Moisture, and water. They were out of use but the situation was fearsome. It was alarming because they could collapse anytime. It needed some strict regulations to maintain it as a place of recreation.

Visit any place that renews our relationship with nature can be an amazing adventure as wherever we go it becomes a part of your life. We come back to our home but with a positive change in ourselves. The beach is such an astonishing spot to be. Even though at the end as we walk away the sands may brush off, the salt may wear off, the insensibility may fade away, but those beautiful memories will remain.

To unwind from the worries of life and get back stronger, we all need to take the gifts that nature offers us. Sea is one of them. Having a sea in your city or county is one of the highest blessings. Therefore, we should take out time to receive such a gift through open arms by paying a visit to the vast mighty sea. We should also be conscious not to insult it by throwing and leaving our trash at the site. We should take the responsibility of keeping cleanliness our priority when visiting a national treasure like the sea. 

Practical work Under supervision of Sir Sohail Sangi

Abdul Waheed Social issue : Chemical mixed Milk Hyderabad

 حيدرآباد شھر اندر ھلندڙ ڪيميڪل مليل  زھريلو کير ۽ ان جا انساني جانين تي پوندڙ اثر

جيتو ڻيڪ کير کي دنيا جي مڪمل غذا سڏيو ويندو آھي ڇو ت جڏھن ڪو ٻار پيدا ٿيندو آھي ت ان کي مسلسل ڪجھ عرصي تائين کير پياريو ويندو آھي ۽ ان ٻار جي زندگي جو دارو مدار ان کير تي ئي ھوندو آھي جيستائين ان ٻار ۾ ڪجھ ٻين کاڌن کي کائڻ جي سگھ پيدا ٿئي تنھنڪري اسان چئي سگھون ٿا ت کير ۾ قدرت تمام گھڻيون خوبيون رکيون آھن پر جيئن وقت گذرندو پيو ونڃي تيئن انسانن جي اندر  پيسي کي ڪمائڻ جا غلط طريقا وڌندا پيا ونڃن ھڪ وقت اھو ب ھيو ت سنڌ اندر ڪافي علائقن ۾ کير کي پئسن تي کپائڻ کي غلط سمجھيو ويندو ھيو پر وقت گذرڻ سان گڏ ماڻھن ۾ کير کپائڻ جو رواج شروع ٿيو ۽ ھاڻي ھر ھنڌ  کير پئسن  عيوض وڪرو ٿي رھيو آھي گھڻو وقت پھريان جي نه پر ڪجھ سال پھريان جي ڳالھ آھي ت اسان جتان کير خريد ڪندا ھئاسين ته انھن خير کپائيندڙن کي  اھو چوندا ھئاسين ته  مھرباني ڪري کير ۾ پاڻي جو  استعمال نه  ڪيو پر وقت جي ستم ظريفي اھا آهي ته  اڄ اسان انھن کي اھو چوندا آھيون ته  کير ۾ پاڻي ته  وجھو ٿا پر مھرباني ڪري ڪيميڪل مليل کير نه  ڏيو  مطلب وقت گذرڻ سان گڎ  اسان کير ۾ پاڻي ملائڻ کي ته   قبول ڪيو پر ھاڻي اسان کي بس اھو خوف ھوندو آھي ته  کير کپائيندڙ جيترو مرضي کير ۾ پاڻي وجھن پر کير ۾ زھريلو ڪيميڪل استعمال نه  ڪن ڇو ته کير ۾ جيترو به  پاڻي ھجي ان کي بوائل ڪري پاڻي کي بخارن جي شڪل ۾ کير کان الڳ ڪري سگھجي ٿو پر ڪيميڪل مليل کير ڪيميڪل کان پاڪ نٿو ڪري سگھجي چاھي اسان ان کي بوائل ئي ڇو نه  ڪيون ۽ ڪيميڪل به اھڙا جو ماڻھون کير پيئڻ کان پھرين بيمارين کان پناھ طلب ڪري کير ۾ ڪيميڪل ملائڻ جا  ڪجھ سبب

ڪيميڪل مليل کير جو  وڏو سبب اھو به  آھي ته  اسان جي شھر حيدرآباد جو شمار سنڌ جي ٻئين نمبر وڏي شھر  طور ٿئي ٿو  ۽ايڏي وڏي شھر ۾ مال  پاليندڙ ماڻھن جي تعداد تمام گھٽ آھي  ۽ انجو ٻيو سبب اھو به  آھي ته شھر اندر کير خريد ڪندڙ ماڻھن جو انگ تمام وڏو آھي ۽ شھر تمام ڳتيل آبادي وارو شھر به آھي ۽ ماڻھون شھري ماحول ۾ رھڻ جي سبب ھتان جا رھواسي مال پاليندڙ ماڻھن کي شھر جي مختلف ڪالونين اندر مال رکڻ جي اجازت به  نه ڏيندا آھن جنھن سبب حيدرآباد شھر جا رھواسي کير خريد ڪرڻ لاء شھر اندر موجود مختلف ڊيرين جو رخ ڪندا آھن ۽ سندن ڪيميڪل مليل کير خريد ڪرڻ سندن مجبوري بڻجي وڃي ٿي

 جيڪو کير شھري ڊيرين تان خريد ڪندا آھن اھو ٻن قسمن جو ھوندو آھي 1 ھڪ اھو کير جيڪو مالوند کير کي وڌائڻ جي لاء ھارمونل انجيڪشن جو استعمال ڪري ڏھندا آھن 2 ۽ ٻيو اھو کير جيڪو مصنوعي طور ڪيميڪل ملائي ٺاھيو ويندو آھي جنھن ۾ بلڪل به جانورن جو کير نه پر مڪمل طور تي ڪيميڪل جي مدد سان ٺھيل ھوندو آھي ھاڻي ھڪ سوال اھو ٿو پيدا ٿئي ته پاڪستان کير جي پيداوار ڏيندڙ دنيان جون چو ٿون نمبر وڏو ملڪ آھي  ته  پوء ھن ملڪ اندر جنھن ۾ ايتري وڏي تعداد ۾ کير جي پيداوار ٿيندي آھي ته پوء ھتي مصنوعي طريقي سان ڪيميڪل مليل کير ٺاھڻ جي ڪھڙي ضرورت آھي  منھنجي نظر ۾ ته انجا ٽي وڏا سبب آھن ته  ڪيميڪل  وارو کير ٺاھڻ جي لاء اسان کي وڌيڪ جانور پالڻا نٿا پون ۽ جڏھن اسان وٽ کير ڏيندڙ جانور گھٽ ھوندا آھن ته  اسان کي کير جي کوٽ کي پورو ڪرڻ لاء ڪيميڪل مليل کير ئي ٺاھي وڪرو  ڪيو ويندو آھي ۽ ٻيو سبب اھو به  آھي ته  ھٿرادو ڪيميڪل سان ٺھيل کير جي ڪا به  حد يا پيمائش نه  ھوندي آھي ڇو ت جيتري مرضي وڏو پلانٽ لڳائي اھو کير تيار ڪري سگھجي ٿو  ۽ ٽيون سبب اھو به  آھي ته  ان کير کي ٺاھڻ ۾ تمام گھٽ وقت لڳندو آھي مطلب تمام گھٽ وقت ۾ جيترو چاهي  کير ٺاھي سگھو ٿا ۽ بس ڊيرين جا ما لڪ ان کير کي خالص کير جو نالو ڏئي وڪرو ڪندا آھن پر حقيقت انجي بلڪل ابتڙ ھوندي آھي

 يقينن جيڪو اصل کير ھندو آھي ليڪٽو ميٽر جي مدد سان ان جي شفاف ۽ خالص ھئڻ  جي خبر پئجي ويندي آھي ڇو ته جڏھن اسان ليڪٽو ميٽر کي پاڻي ۾ وجھنداسين ته  اھو لڳ ڀڳ 30 پوائنٽ ريڊنگ ٻڌائيندو  ۽ جڏھن ريڊنگ 26 پوائنٽ کان به  گھٽ ھجي ت يقينن ان کير ۾ يا ته  پاڻي مليل آھي يا وري اھو کير ڪيمليڪل جي مدد سان تيار ٿيل آھي جيڪو انساني  جانين لاء ڪنھن وبا کان گھٽ نه آھي  صحت جي ماھرن جي مطابق اھو زھريلو کير انسانن جي اندر مختلف بيمارين جو سبب بڻجي ٿو خاص طور تي ميدي جي اندر زخم جھڙين بيمارين گلي جي بيمارين ۽ ڪينسر جھڙي موضي مرض ۾ به  انسان مبطلا ٿي سگھي ٿو ھاڻي ضرورت ان ڳالھ جي آھي ته  فوڊ اٿارٽي ڊپارٽمينٽ   انھن ڊيرين خلاف ڪاروائي ڇو نه  پئي ڪري جيڪي سرعام زھريلو کير کپائي انساني جانين سان کيڏي رھيا آھن عوامي آغاھي لاء اھيو ضروري آھي ته  توھان کي انھن زھريلي کير ۾ استعمال ٿيندڙ شين جي  باري ۾ خبر ھئڻ گھرجي 

1. يوريا ڀاڻ 

2.ھٿرادو کنڊ 

3. ڪوڪنگ آئل

4. فا رمالن 

5. صرف وغيرھ  

وڏي افسوس جي ڳالھ آھي ته ھاڻي اسان کي خالص کير يا ڏھي ملڻ ھڪ پورو نه  ٿيندڙ خواب جيان لڳي ٿو ڇو ته   اسان وٽ انسانيت جو ڪو قدر ڪون آھي اگر اھئي سڀ زھريليون شيون اگر ڪو جانور به  استعمال ڪري ته  اھو به  زندھ نٿو رھي سگھي پر اھي شيون انسان ئي انسانن کي کير جي صورت ۾  زھر پياري رھيا آھن ۽ انتظاميا خاموش تماشائي بڻيل آھي 

ضرورت ان ڳالھ جي آھي ته  انتظاميا جانور پاليندڙ ماڻھن کي رليف ڏئي انھن کي ڪجھ سھولتون ڏئي قدرتي کير جي کوٽ کي ختم ڪري سگھي ٿي جنھن سان انساني زندگين کي ان زھريلي کير کان بچائي سگھجي ٿو آخر ۾ آء ايترو چوڻ چاھيندس ته  جيڪڏھن اسان معاملات تي نظر رکون ته  ڪو ب کير کپائيندڙ دڪاندار اسان کي دوڪو نٿو ڏئي سگھي 

 عبدالوحيد ايم اي پريويس رول نمبر 6 

Practical work Under supervision of Sir Sohail Sangi

Isra Soomro Travelogue

 No photo - Travelogue

 حیدر آباد تا ملتان

Isra Soomro

MMC/2K20   Roll#23

آج کی تاریخ ہے 16 نومبر 2020پر جو کہانی میں لکھنے جا رہی ہوں وہ میری27 فیبروری 2013 کے 10 پرمشتمل ہے۔ میں اپنے گھر والوں کہ ہمراہ راولپنڈی کے جڑواں شہر اسلام آباد جا رہی ہوں، آج تاریخ ہے 26 فیبروری اور مزے کی یہ بات ہے کہ آج ہماری کراچی تا راولپنڈی کی ٹکٹ آنی ہیں۔ ارے! آپ بھی سوچ میں پڑ گئے ہوں گے مضمون کا نام تو حیدرآباد تا ملتان ہے؟صبر کریں بتاتی ہوں بتاتی ہوں،دیوہ والوں کی یہ سروسچلتی تو کراچی سے ہے لیکن،ہماری رہائش حیدرآباد ہے توہم حیدرآباد سےسوار ہوں گےاور اس سفر نامے کا نام ”حیدر آباد تا ملتان“ ہے۔ یہ بھی بڑا قصہ ہے کیا یہ سفر سے ملتان تک کیوں چلا جبکہ راولپنڈی جانا تھا آہستہ آہستہ سب پتہ چل جائے گا صبر کیجئے۔

شام کے ساڑھے چھ بج گئے ہیں، لیکن ابھی بھی بابا کے آنے میں آدھا گھنٹہ باقی ہے۔ ہرے سات بج گئے ابھی گھنٹی بجے گی اور بابا آ جائیں گے۔ ینگ ٹونگ! لو جی بابا آ گئے دروازہ کھولو بھاگو، ہائی میں تو خوشی سے پھولے نہیں سما رہیں، نظر جب بابا کے ہاتھوں پر گئی تو دل خوشی سے اور آنکھیں آنسوؤں سے بھر ای۔ آگئی ٹکٹس شکر الحمداللہ۔

چلے جی رات کے بج گئے 12 نیا دن شروع ہوا ہمارا، خوشی سے نیند ہی نہیں آرہی شام کو چار بجے ہے ہماری سواری۔ اماں سے پوچھا ابّا نے  ”تیاری پوری ہے تمہاری؟“ اماں نے کہا ”ایک ایک چیز پیک کر ڈالی“۔

شام کے 3 بجے سارا سامان گاڑی کے اندر، انتظار کی گھڑیاں بڑی مشکل۔ اتنے میں آواز آتی ہیں کہ ”کراچی تا راولپنڈی اپنے حیدرآباد ٹرمینل پر پہنچ چکی ہیں برائے مہربانی مسافر روانگی کے لئے تیار ہوجائے، حیدرآباد ٹرمینل پر کراچی تا راولپنڈی صرف پندرہ منٹ کے لیے رکے گی برائے مہربانی اپنے سامان کی خود  تصدیق اور خیال کیجئے شکریہ“  ہائے کیا تو یہ جملے تھے دل تو خوشی سے ہی نہیں سما رہا تھا،کل تک جس بات کا خوف تھا کہ ہم جائیں گے کہ نہیں جائیں گے اب تو بس ہم بس میں سوار ہونے لگے ہیں۔‌ اس بس سروس کا ٹرمینل ھالا ناکہ روڈ پر مشتمل تھا، ہم لوگ ہو گئے سوار بس میں اتنے میں بس ہوسٹرس نے اعلان فرمایا ”اسلام علیکم! ہمارا آگے کا سفر تین گھنٹے 15 منٹ کا رہے گا اور ہمارا اگلا سٹاپ مورو ٹرمینل ہے“ میرے برابر میں بیٹھی ہوئی عورت بڑی ہی پیاری تھیں تو خیال آیا کہ میں ان سے پوچھ لو ”کیا آپ پشاور کی ہیں ”تو وہ حسیں اور کہنے لگی نہیں نہیں میں  حیدرآباد کی ہوں،اور رحیم یارخان جا رہی ہوں نوکری کے سلسلے میں“ یہ جان کر مجھے بڑا تعجب ہوا کہ ہمارے سندھ کی لڑکیاں بھی اتنا دور جاتی ہیں نوکری کیلۓ۔

 شام کے پانچ بجے، آسمان سرخ جیسے کہآگ لگی ہوئی ہو پرندے اپنے گھروں کی جانب روانگی کر رہے ہیں اور ہم ہمارا آگے کا سفر مورو کی طرف بڑھ رہے ہیں۔ میرا شاید بڑے ہونے کے بعد پہلا سفر ہے تو مجھے بڑی ایکسائٹمنٹ ہے۔ بچپن میں میں نے گھومنا ہے پر بڑا پن کا پہلا سفر ہے۔سفر میں تو مجھے نیند نہ آنے سے رہی تو چلے روڈ کی ہی آپ کو تفصیل دیتی ہوں، روڈ تو سادہ سا ہے پر سفر کا ہے تو بڑا ہی منفرد لگ رہا ہے ایسا لگ رہا ہے کہ ہم رکے ہوئے ہیں اور یہ چل رہا ہے۔ دونوں طرف سے ہریالی ہی ہریالی ہے سبز کھیت چمک رہے ہیں۔پیڑوں پہ پرندوں کے گھونسلے ان میں پرندے میں طوطےچہچکا رہے ہیں۔یہ منظر دیکھتے ہی دیکھتے ہمارا مورو ٹر مینل آگیا۔ یہاں پر اب  ہمارا سٹاک ١٥ منٹ کا ہے۔

ہماری بس تیار روانگی کے لئے، اتنے میں بس ہوسٹس کی آواز آتی ہے” السلام علیکم! ڈیوو بس سروس کی جانب سے آپ سب کو خوش آمدید، ہمارا اگلا سٹاپ سکھر ٹرمینل ہے اور آگے کا سفر 3 گھنٹے پر مشتل ہےشکریہ“۔ شام کے سات بج چکے ہیں کب کے اور اندھیرا ہو چکا ہے سمجھ نہیں آرہا اب باہر دیکھو تو کیا دیکھوں تو کیا دیکھوں نظر تو کچھ نہیں آنا، اتنے میں اپنی سیٹ کی جانب دیکھا تو اس میں دو سراخ تھے جو کہ اکثر فون میں ہوتے ہیں اور ہینڈ فری کے لئے استعمال ہوتے ہیں، اور ایک بٹن تھا جو کہ مجھے نہیں معلوم تھا کہ اس لئے ہے اور بس بچپنے میں دبا دیا۔ابھی میں یہ سب دیکھ ہی رہی تھی کہ اتنے میں بس ہوسٹسر آئ اور مجھ سے پوچھنے لگی”جی میڈم میں آپ کی کیسے مدد کر سکتی ہوں“ ارے بھائی! میں تو پریشانی ہوگی ان کو کب بلایا  ان کو؟ تھوڑی ججک کے ساتھ میں نے ان سے  کہہ دیا ”میں نے تو نہیں بلایا آپ کو“تو انہوں نے بڑی مسکراہٹ کے ساتھ کہا میم یہ جو بٹن آپ نے پریس کیا ہے وہ بس ہوسٹسر کو بلانے کے لیے پریس کیا جاتا ہے“۔

سفر شروع ہوئے صرف آدھا گھنٹہ ہوا ہے نہ باہر کچھ نظر آرہا ہے اور اندر بیٹھے لوگ بھی کوئی مزے دار نہیں لگ رہے مجھے۔برابر والی خاتون بھی سو رہی ہیں اب کیا جائے؟ ہم نے نکالی ہینڈ فری جو سیٹ میں دو سراخ تھے  اس میں ٹرائی کیا، ایک تو ریڈیو کا تھا اور دوسرا سامنے لگی ہوئی ٹیلی ویژن اسکرین کے لئے تھا۔یہ لو حیدرآباد ٹرمینل سے میں یہی سوچ رہی تھی کہ یہ گونگی  ٹی وی کیوں چل رہی ہے اب جا کے معلوم چلا کہ اس کی آواز کیسے آئے گی ہمارے کانوں میں ہا ہا ہا۔ فلمیں دیکھتی نہیں ہوں میں، چلو ریڈیو ہی سن لیتے ہیں۔ایک اچھا عرصہ گزرا ریڈیو سنے بڑا ہی لطف دے رہا ہے ریڈیو کو سننا اتنے عرصے کے بعد۔ ریڈیو سنتےسنتے بہار دیکھتے دیکھتے چلو ہم پہنچ گئے ہیں اپنے اگلے ٹرمینل جو کہ سکھر۔

سکھر ٹرمینل پر بھی ہمارا پندرہ منٹ کا سٹاپ تھا  سچی جانے آدھی رات ہو چکی تھی اور یہ ٹرمینل انتہائی بے کار بنا ہوا تھا تو پندرہ منٹ آدھا گھنٹہ کے بنسبت تھے۔ بھوک بھی بری لگی ہوئی ہے کھانے کو بھی کچھ نہیں لائے سوچا ٹرمینل سے ہی کچھ لے لیں۔

بس کے انجن کی آواز آئی اور ہمارا آگے کا سفر شروع۔ ہمارا اگلا سٹاپ رحیم یار خان ٹرمینل ہے اور آگے کا سفر 3 گھنٹے پر مشتمل ہے ۔ آدھی رات ہو چکی ہے کچھ بھی کرنے کو نہیں تھا۔ جائے چلے تھوڑی دیر آرام فرماتے ہیں۔ مجھے تو سفر میں نیند ہی نہیں آتی بیچینی سے کبھی یہاں دیکھوں کبھی وہاں دیکھوں ۔ ہر طرف کھیت کھلیان ہیں۔اور ان کھیتوں میں کچے پکے گھر ہیں جن میں لالٹین جل رہی ہے۔یوں ہی باہر دیکھتے ہوئے، کھیتوں کو دیکھتے ہوئے، کچے پکے گھروں کو دیکھتے ہوئے سو سوالوں کو سوچتے ہوئے ہوئے بہت سی باتوں کو سر پر سوار کرتے ہوئےیونہی رات کا سفر گزارتے ہوئے ہم اپنے آگے ٹرمینل  پہنچ ہی گئے۔ایسے کرکے ہمارا وہاں آدھے گھنٹے کا اسٹاپ ٹھا آدھا گھنٹہ گزرتے ہی ہم اپنے اگلے اسٹاپ کی جانب نکل پڑے جو کہ ملتان ٹرمینل تھا۔ ملتان ٹرمینل پہنچتے پہنچتے فجر ہو چکی تھی، سردیوں کا موسم تھا بس کی کھڑکیاں اُوس سے  بڑھ چکی تھی۔ یہاں مزے کا حادثہ ہوا دن کا وقت تھا روشنی بھی تھی ہم لوگوں کا پندرہ منٹ کا أسٹاپ تھا وہاں۔ نیلا نیلا اسمان سفید بادلوں سے بھرا ہوا مشرق سے نکلتا ہوا سورج۔

معمول کے مطابق ہم اپنے سٹاپ سے جیسے ہی نکلے کچھ دیر بعد راستے میں ہمیں موٹروے والوں نے روک دیا۔ان کے مطابق ہماری  بس کواس روڈ پر چلنے کا روٹ پرمٹ حاصل نہیں تھا۔ اور یہ ہمارا کراچی سے راولپنڈی ”حیدرآباد تا ملتان“ میں ختم ہوگیا۔ سفر یہیں ختم نہیں ہوامزید آگے تھا پراس کے بعد جلدی سے بس راولپنڈی پہنچنا تھا تاکہ یہ سفر مزیدامتحان نہ لے۔

Practical work Under supervision of Sir Sohail Sangi 

Paras Jarwar Travelogue Khipro

 

to be checked. No photo

سفرنامو

 کپرو تعلقي جي ڳوٺ ۾تعليم بابت سيمنار

پارس جروار: رول نمبر 40 ايم ايم سي ، پريويس

ماس ڪميونيڪيشن ڊپارٽمينٽ 

 انهيءَ زماني ۾ اسان سنڌ يونيورسٽي جي سوشل ورڪ شعبي ۾ پڙهندا هئاسين. ان ڪري ڊپارٽمينٽ پاران مختلف هنڌن تي فيلڊ ورڪ جي سلسلي وڃڻ ٿيندو هو. اهڙي ريت فيلڊ جي حوالي سان کپرو ويجهو اڇڙي ٿر جي هڪ ڳوٺ ۾ وڃڻ ٿيو. کپرو اڇڙي ٿر جي گيٽ وي واري حيثيت رکي ٿو. ان ڳوٺ ۾ ڊاٽسن اڇڙي ٿر مان چڀڙن جي ڀريل بيٺي هئي. جنهن کي اسان جي گروپ وڏي تجسس سان ڏٺو، ته ان ڊاٽسن واري اسان کي ڪجهه چڀڙ کائڻ لاءِ ڏنا. جيڪي اسان گهر کڻي آيا هئاسين. سو ان سلسلي ۾ اسان انهيءَ ڏينهن آچر جو ڏينهن هو ۽ 10سپٽمبر 2018 جي صبح جو نسيم نگر چوڪ  تي سڄي گروپ نسيم نگر واري چوڪ وٽ ملڻ جو هنڌ مقرر ڪيل هيو. جمالي پيٽرول پمپ وٽان کپرو لاءَ  ٻه پوائيٽون  روانيون ٿيون . کپرو وزٽ جي لاءَ ٻن پوائنٽن ۾ 40 ڇوڪرا ۽ 6 ڇوڪريون شامل هيون. جنهن جي اڳواڻي سوشل ورڪ ڊپارٽمينٽ جو چئرمين سائين عباس شاه ڪري رهيو هو. جڏنهن ته ڊپارٽمينٽ جو ورڪر ذولفقار به ٽيم جي ڪم ڪار جي حوالي سان گڏ هيو. 

اسان جي پوائينٽ بس جيئين حيدرآباد ڇڏي مين روڊ تي هلڻ شروع ڪيو ته، ڇوڪرن جي دماغ به هلڻ شروع ڪيو، ڏسنڌي ڏسنڌي ڇوڪرا پاڻ مرادو ڳائڻ شروع ٿي ويا. ڪن ڇوڪرن پوائينٽ بس ۾ وڄندڙ  ڪلامن تي جهومر هڻڻ شروع ڪئي.اهڙي ريت جهومندا، ڳائيندا رهيا ۽ جهومر واري گروپ جا فوٽو به ڪڍڻ شروع ڪيا.اٽڪل چئن ڪلاڪن جي سفر کان پوءِ کپري پهتاسين. کپري جو شهر به عام شهرن وانگر ئي هيو. اسان کي ٻڌايو ويو ته کپرو اڇڙي ٿر جي ويجهو وارو شهر آهي. کپري ۾ تمام گهڻي ٽرانسپورٽ هئي. پراڻيون جيپون پيٽرو پمپن تي گهڻيون بيٺل نظر آيون . ٻڌايو ويو ته اڇڙي ٿر جي ريگستان ۾ ويندڙ انهن جيپن تي سفر ڪندا آهن. اڇڙي ٿر ۾ عام ٽرانسپورٽ ڪون هلي. پر ڪجهه  لانگ چيچس جيپون پنهنجي روٽ تي هلن ۾ جنهن ۾ راڻڪ ڏهر، راٻلائو، راڻاهو،سعدائو، جعفرائو، مئو وغيره ڏانهن وڃن. باقي ڪنهن کي ايمر جنسي واري ضرورت ۾ اهڙيون جيپون ڪرائي تي ڪڻيون پونديون آهن. کپرو کان ڪجهه پرڀرو ڳوـٺ ۾ اسان جي فيلڊ هئي. اهو ڳوٺ گهڻن ڪچن گهرن تي مشتمل ڪيو ۽ ڪجهه ٿورا پڪا گهر به هئا. ڳوٺ کي ڪنڊن جو لوڙها ڏنل هئا. ڪجهه گهرن کي ڀتن وارو ڪوٽ به هو. ڳوٺ جي گهٽن مان ٿيندا هڪ هنڌ تي پهتاسين. اهو هنڌ ڳوٺ جي اسڪول هيو. ٻن ڪمرن ۾ واري اوطاق هئي.اتي تعليم بابت سيمينار سڏايل هو،سيمينار ۾ تعليم بابت ڳالهايو ويو هو. ڳالهائيندڙن ۾ اسان جي شاگرن واري ٽيم مان صدام حسين جروار، عالم ڀرڳڙي،علي جاگيراڻي، زبير سمون۽ اياز ڳالهايو. جن تعليم جي اهميت ۽ خصوصي طور تي نياڻين جي تعليمي تي زور ڏنو. جڏنهن ته ڪجهه ڳوٺاڻن پڻ ڳالهايو، جن تعليم جي اهميت تي ڳالهايو۽ ٻڌايو ته ڳوٺ ۾ اسڪول نه آهي. علائقي جي بااثر  ماڻهن کي اسڪول لاءِ تمام گهڻو چيو آهي ، پر اڃان تائين ڳوٺ ۾ اسڪول منظور نه ٿيو آهي. انکان سواءِ ڳوٺاڻن پيئڻ جي پاڻي جي مسئلي تي گهڻو ڳالهايو ۽ ٻڌايو ته سندن خواتين تمام گهڻو پري آهي. سيمنار ۾ سوال جواب به ٿيا ۽ تمام دلچسپي سان هڪ ٻئي جون ڳالهيون ٻڌيون ويون.  جنهن ۾ اسان جي ٽيم پڻ حصو ورتو هو. سيمنار ۾ ميڊيا جي اهميت تي پڻ ڳالهايو ويو. جنهن ۾ چيو ويو ته پرنٽ ۽ الٽرانيڪ ميڊيا جي زريعي ڳوٺ جي مسئلن تي ڪوريج ڪرائڻ تي زور ڏنو ويو. سيمنار ۾ ڪجهه مقامي ميڊيا سان لاڳاپيل پڻ موجود هئا. جن سيمنار جا فٽيج ورتا ۽ تقريرون ڪندڙن ،پروفيسر  عباس علي شاهه ۽ ڳوٺاڻن کان مسئلن بابت ڪمينٽ به ورتا. اسان ڇوڪرين جي ٽيم کي ڳوٺ ۾ ڪجهه گهرن جو وزٽ پڻ ڪرايو ويو هو.جنهن دوران مون محسوس ڪيو ته نه صرف هن ڳوٺ جون نياڻيون ، پر ڇوڪرا به تعليم کان محروم هئا. ڪيترائي ڇوڪرا مال  کي گاهه ڏيڻ ، گاه ڪرڻ ۽ ڪجهه اهڙن ٻين ڪمن ۾ مصروف ڏٺا ويا. مون ننڍڙن ننڍڙن ٻارن کان اسڪول ۾ نه پڙهڻ جو سبب به پڇيون، ته موٽ ۾ سڀني  گڏيل آواز ۾ چيو، اسان جي ڳوٺ ۾ اسڪول نه آهي. اسڪول ڳوٺ کان گهڻو پري آهي، روزانو اسان وٽ اسڪول جي اچ وڃ جو ڀاڙو ڪونهي. اتي جي ٻارن جن ۾ خصوصي طور ڇوڪرين ۾ پڙهڻ جو وڏو شوق هيو. ڇوڪريون اسان سان بنان ڪنهن حجاب جي ملي رهيون هيون ۽ پڙهڻ بابت پنهنجي شوق کان آگاه ڪري رهيون هيون. ڇوڪرين اهو به ٻڌايو ته   کين سندن ڪٽنب پاران ڳوٺ کان ٻاهر تعليم لاءِ وڃڻ جي اجازت نه ٿي ڏني وڃي ۽ ڳوٺ ۾ اسڪول نه آهي. سيمينار ۾ ٻڌايو ويو ته اتي پيئڻ جو پاڻي صاف مهيا نه آهي. ان ڪري اتي جي ٻارڙن ۽ عورتن ۾ پيٽ جون بيماريون آهن. جن ۾ جن ۾ هيپاٽائيٽس ۽ ٽائيفاڊ جي بيماري هئڻ جو پڻ سيمنار ۾ ٻڌايو ويو.ڳوٺ جا گهر ڪکاوان ۽ ڪچين ڀتين وارا هئا.پر اهي گهر ڪچي مٽي جي ڏنل راڳي سبب صاف ۽ سٿرا هئا. گهرن ۾ صفائي جو به ڳوٺاڻو سٺو انتظام نظر آيو.انهيءَ ڳوٺ ۾ اسان جو ڪلاس فيلو چمن ميگهواڙ به رهندڙ هو. جنهن اسان جي ڇوڪرين واري ٽيم کي پنهنجي گهر ۾ چانهه جي دعوت ڏني. جتي اسان چانهه پيتي ۽ ان جي فيمليءَ جي روايتي وڳا پاتل عورتن سان فوٽو به ڪڍايا. ساڳي ريت انهيءَ ڳوٺ ۾ اسان جو ٻيو ڪلاس فيلو سارنگ سومرو به رهندڙ هيو. ان جي گهر اسان جي ٽيم جي منجهند جي ماني جو بندوبست ٿيل هيو. اتي روايتي کاڌي سان گڏو گڏ مرغي ، چانورن سان گڏوگڏ لسي ماني به کاڌاسين.سارنگ سومري جي گهر ۾ هڪ ٽريڪٽر بيٺل هيو. اسان جي ٽيم جي ڪجهه ساٿين بيٺل ٽريڪٽر تي ويهي فوٽو به ڪڍايا. اسان کي سر پروفيسر انهيءَ فيلڊ کان پوءِ سنڌ جي ڳوٺن جي مسئلن تي تفصيلي آگاهي ڏني۽ چيو ته جڏنهن شهرن مان ڳوٺن ۾ وڃجي ٿو ته ائين پنهنجي سنڌ جي ڳوٺن جي ماڻهن جي مسئلن کان آگاهي هاصل ٿئي ٿي. ائين اسان کي سانگهڙ ضلعي جي کپرو تعلقي جي هڪ ڳوٺ جي ماڻهن جي تعليمي، هيلٿ، پيئڻ جي پاڻي ۽ ٻين سماجي مسئلن کان آگاهي حاصل ٿي. اسان کي واپسي ۾ حيدرآباد پهچڻ تائين رات ٿي وئي. 

 فيلڊ ورڪ دوران مون کي سنڌ جي هڪ ڳوٺ بابت وڏي ڄاڻ حاصل ٿي سگهي هئي.

Practical work Under supervision of Sir Sohail Sangi 

Yasir Nohani Travelogue - Digri

To be checked 

No photo

 ياسر حسين

رول نمبر: ايم اي پريويس 62

اسائيمنٽ: سفرنامو

استاد: سر سهيل سانگي

                                 (..سفرنامو..) 

                     ڊگهڙي کان گيٽ وي آف ٿر تائين

                                   

سوچن ۽ خيالن جا پهاڙ ذھن ۾ رکي خيالن ئي خيالن ۾ ھيڏانهن هوڏانهن ڀٽڪي رهيو هئس ته سفرنامي جي شروعات ڪٿان ڪجي، ڪيئن ڪجي ۽ سفرنامي لاء ڪٿي وڃڻ بهتر رهندو، اڃان اهوئي سوچي رهيو هئس ته تيسيتائين بابا سائين به اسڪول کان واپس اچي سو سڌو اچي ڪمري جو دروازو کولي اندر داخل ٿيو جتي آئون پنهنجن ئي خيالن ۾ گم هئس. بابا ھميشه وانگر اچڻ سان ئين اسلام عليڪم چيائين.

 جنهن تي مون جواب ۾ وعليڪم سلام چئي کٽ تان اٿي بابا سائين کي کٽ تي ويهڻ جو چيو. ان وقت اوچتو منهنجي نظر بابا جي هٿ ۾ پيل شادي جي ڪارڊ تي پئي. ۽ مون هڪدم بابا کان  پڇيو ته هي ڪارڊ ڪنهن جي شادي جو آھي

 جنهن جي موٽ ۾ بابا جواب ۾ ٻڌايو ته هي منهنجي هڪ پراڻي هڪ دوست خط موڪليو آھي عمرڪوٽ کان. عمرڪوٽ جو ٻڌي مونکي به تمام گهڻي خوشي ٿي ڇاڪاڻ منهنجو گول مونکي ظاهري ڏسڻ ۾ پئي آيو۔ تنهن تي مون بابا کي چيو ته بابا هن دعوت تي آئون ويندس جنهن تي بابا هڪدم راضپو ڏيکاريو جنهن کانپوء آئون عمرڪوٽ وڃڻ ۽ پنهنجي سفرنامي کي مڪمل ڪرڻ لاء تياريون ڪرڻ لڳس. پر مان ٿورو اداس ۽ پريشان هئس جيئن ته دعوت جو ٽائيم ٣٠ نومبر جي رات ٧ بجي شيواني پاڙي ۾ لکاني هائوس تي منقعد ٿيل هئي پر مان عمرڪوٽ جي روڊن رستن ۽ گلين کان بلڪل اڻڄاڻ ھوس ڇاڪاڻ ته هي منهنجو عمرڪوٽ جو ٻيو ڀيرو سفر هو. جيئن ته مون پهرين ڀيرو سفر ڏيڍ سال پهرين ڪيو هو ۽ اهو به ڪار ذريعي تنهنڪري صحيح طريقي سان واقف ٿي نه سگهيس. پر خير وڃڻو ته لازم هيو پوء واقفيت هجي يا نه جيئن ئي وقت ويجھو اچڻ لڳو ته آئون به تياري وٺڻ لڳس پر اچانڪ مونکي رات جو ڪچھري ڪچھري ۾ ھڪ ٻئي ماسات ٻڌايو ته منهنجو ماسات امير سلطان عمرڪوٽ جي سنڌ ڪاليج ۾ پڙھيو آھي جيڪو عمرڪوٽ کان سٺي طرح واقف آھي تون ان سان رابطو ڪر ۽ انکان پوء ٻئي ڏينهن مون امير سلطان کي فون ڪئي ۽ پاڻ سان گڏ عمرڪوٽ ھلڻ جو چيو هو مونکان ننڍو آھي ۽ منهنجو جام خيال ڪري ٿو تنهنڪري هن مونکي انڪار نه ڪيو ۽ يڪدم هلڻ لاء راضي ٿي ويو۔ان کانپوء ٻئي ڏينهن شام ساڍا ٽي بجي ڌاري اسان وهنجي تيار ٿي پرفيوم وغيره لڳائي سردي کان بچڻ لاء ڪوٽ پائي نڪري پياسين جيئن ته لوڪل گاڏين ۾ ڊگهڙي کان عمرڪوٽ جو سفر لڳ ڀڳ ٣ ڪلاڪ کن جو آھي ۽ جيڪڏهن پنهنجي گاڏي آھي ته پوء سوا ٻه ڪلاڪ يا وڌ ۾ وڌ  اڍائي ڪلاڪ لڳن ٿا. جيئن ته آئون تعلقي ڊگهڙي جي هڪ ننڍڙي ڳوٺ جمال الدين نوحاڻي  سان تعلق رکان ٿو جيڪو ڊگهڙي جي ڏکڻ طرف شھر کان اٺھ ڪلوميٽرن جي مفاصلي تي واقع آھي. ڳوٺان نڪري ٻئي ڪچھري ڪندي اچي پنهنجي ڳوٺ واري اسٽاپ تي بيٺاسين ته جيئن ڪوچ يا ڪنهن رڪشي ۾ سوار ٿي ڊگهڙي ميرپورخاص واري گاڏين جي اڏي تي پهچون ٥ منٽ انتظار ڪرڻ کانپوء ڪوچ به اچي وئي جنهن ۾ اسان سوار ٿي ڊگهڙي پهتاسين جنهن ته آئون ٻڌائيندو هلان ته ڊگهڙي کان عمرڪوٽ ٻه رستا نڪرن ٿا هڪ اهو جيڪو ڊگهڙي کان جمساآباد، سامارو ۽ انکان پوء بچاء بند کان ٿيندو سڌو مختلف ننڍڙن اسٽاپن کان ڪراس ڪندو سڌو عمرڪوٽ پهچي ٿو هي روڊ ٽٽل هجڻ ڪري ٽريفڪ ۽ سواريون گهٽ هجي ٿي ان ڪري اسان اتان وڃڻ صحيح نه سمجھيو. جيئن ته  وري ٻيو رستو جيڪو ڊگهڙي  کان ميرواھ گورچاڻي، ٻيلهاڙو ۽ پوء مکڻ سمون کان سڌو ميرپورخاص ۾ داخل ٿئي ٿو پوء ميرپورخاص کان وري سڌو بچاء بند ۽ انکانپوء صوفي فقير ڪراس ڪندو سڌو عمرڪوٽ ۾ داخل ٿئي ٿو جيڪو ١١٠ ڪلوميٽرن تي مشتمل آھي. تنهنڪري اسان ميرپورخاص کان وڃڻ مناسب سمجھيو ڇاڪاڻ ته هتان جا روڊ به سٺا آھن ۽ سواريون به هر پندرهن منٽ تي آساني ملي ٿي وڃي انڪري اسان ميرپورخاص جي گاڏي ۾ ويٺاسين جنهن چاليھ ڪلوميٽرن جو طويل سفر پنجاھ منٽن ۾ مڪمل ڪري اسان کي ميرپورخاص ٽرمنل تي پهچايو جنهن کانپوء وري اسان ان گاڏي مان لهي ڪري وري اچي عمرڪوٽ واري گاڏي ۾ چڙھياسين جيڪا ماڻھن سان ڀريل هئي تنهنڪري اسان ڪلينڊر سان ڳالهايو جنهن اسان کي سيٽ خالي ڪرائي ڏني جيئن ته ميرپورخاص کان عمرڪوٽ ٧٠ ڪلوميٽرن جي مفاصلي تي آھي اسان انهي ستر ڪلوميٽرن جي سفر دوران گاڏي جي شيشي مان مختلف قدرتي توڙي مصنوعي منظر ڏسندا رهياسين ۽ آخرڪار ڊگهي انتظار کانپوء سوا ست بجي ڌاري عمرڪوٽ شھر ۾ داخل ٿياسينگاڏي اسان کي سڌو تين تلوار وٽ لاٿو جيئن ته اسان ٻئي ڄڻا دعوت واري جڳھ کان بلڪل اڻڄاڻ ھئاسين تنهنڪري اسان رڪشن ۽ دڪاندارن کان پڇندا پڇندا آخرڪار اچي دعوت ۾ پهتاسين جتي پهرين کانئين رش لڳل هئي ڪا ايس او پيز تي عمل نه هئيو تمام چند اهڙا ماڻھون هئا جن کي ماسڪ پاتل هئا باقي اڪثرت بغير ماسڪ پائڻ وارن جي هئي ان دعوت ۾ موجود سڀ چھرا منهنجي لاء نوان هئا جيئن ته اتي جي ماڻھون سان منهنجو واسطو به نه هو صرف هڪ ئي شخص هو عمرڪوٽ شھر جو جيڪو مونکي ۽ جنهن کي آئون سڃاڻندو هئس منهنجون يڪدم انکي نظرون ڳولهڻ لڳيون ۽ آخرڪار اهو ملي ويو جنهن جو نالو هو جي ايم ڀڳت عمرڪوٽ شھر جو ناليوارو شخص جيڪو هميشه مرڻي يا پرڻي اسان وٽ ايندو رهندو هو تنهنڪري مان ان کي سڃاڻندو هئس۔ سائين جي ايم ڀڳت اسان کي دل جي گهراين سان ويلڪم ڪيو ۽ اچي اسان کي ڪرسين تي ويهاريو ڪجھ ئي لمحن کانپوء ماني لڳي جنهن کانپوء سڀني مهمانن کي ماني لاء سڏ ٿيو ۽ اسان به انهن ٻين ماڻھن سان گڏجي ماني کاڌيسين جنهن ۾ مختلف تعام تيار ٿيل هئا ۽ جيڪي کائڻ ۾ ڏاڍا ذائقيدار هئا ماني کائڻ کانپوء يڪدم ٻاهر اچي هٿ ڌوئي پوئو لکرائي ۽ پوء سائين جي ايم ڀڳت سان موقلائي ٻاهر آياسين جيئن ته مون پهرين به ٻڌايو ته آئون عمرڪوٽ ۾ اڄ ٻئي دفعي آيو هئس انڪري مان واقف نه هئس جيئن ته هن وقت رات جا 8:25 ٿي چڪا هئا ۽ اسان کي هتي هڪ رات به رهڻو هو ۽ پوء ٻئي ڏينهن عمرڪوٽ جي قلعي کي گهمڻو هو تنهنڪري مون امير سلطان کي چيو ته جيڪڏهن تنهنجو ڪو دوست هتي جو رهاڪو هجي ته ان سان رابطو ڪر ته جيئن پاڻ رات ان وٽ رهون جيئن سڀاڻي آرام سان وري قلعو گهمي سگهون تنهن تي امير سلطان پنهنجي مختلف دوستن جا نمبر لڳايا ڪجھ دوستن جا نمبر ته بند هئا ۽ جيڪر ڪجھ جا کليل هئا ته اهي اتي موجود نه هئا آخرڪار گهڻين ڪوششن کانپوء هڪ دوست سان رابطو ٿيو جنهن جو نالو شھباز سومرو هو جيڪو گذريل ٻن سالن کان چائنا اندر سول انجنيئرنگ ڪري رهيو هو جنهن اسان کي تين تلوار وٽ اچڻ لاء چيو ۽ اسان به گهمندا ڦرندا آخرڪار تين تلوار وٽ پھتاسين ۽ ان دوست کي ڪال ڪئيسين جنهن ٻڌايو ته هو رستي ۾ آھي جيڪو پنجن منٽن ۾ پڄڻ وارو آھي آخرڪار هو پنج منٽن کانپوء تين تلوار وٽ پهتو هن اسان جو بهترين طريقي سان آڌرڀاء ڪيو جنهن کانپوء اسان ٻئي ان سان گڏ موٽرسائيڪل تي سوار ٿي مختلف گليون ۽ بازارون ڪراس ڪندي سعيد پاڙي ۾ موجود فليٽ تي پهتاسين  جيڪو فليٽ تمام خوبصورت ڊيڪوريٽ ٿيل هو هن زبردست ۽ ڪشادو ۽ هوادار ڪمرو هو جنهن ۾ چار بلب هڪ پنکو هڪ اي سي ۽ هڪ ٽيبل پيل ھو جنهن تي روم اسپري ٻه پاڻي جون بوتلون، ڪجھ شيشي جا گلاس ۽ ڪجھ چانھ وارا ڪپ پيل هئا  جيئن ته ڪمري سان اٽيج هڪ گيلري هئي جيڪي اترئين سائيڊ ھئي ۽ وري روم سان اٽيج هڪ وڏو باٿ روم هو جيئن ته فرش جي ٽائيلن تي هڪ خوبصورت ڪالين وڇايل هو ۽ ان تي ٻه بسترا لڳل هئا. اسان روم ۾ داخل ٿيڻ کانپوء فريش ٿي ڪمري کانپوء ٻاهر جتي ڪجھ خالي پلاٽ پيل هو جنهن تي اسان اچي ڪاٺيون گڏ ڪري مچ ٻاري پاڪستان جي سياست، ڪرونا وبا، ۽ چائنا جي ماحول ۽ انهي جي پڙھائي بابت ڪيتريون ئي ڳالهيون ڪيوسين  آخرڪار رات جا ساڍا ٻارنهن اچي ٿيا ۽ آھستي آھستي ننڊ جا جھٽڪا به اچي رهيا هئا تنهنڪري سنگت کان موڪلائي ڪمري ۾ اچي آرامي ٿياسينٻئي ڏينهن صبح جا پوڻا ست ٿي رهيا هئا ۽ اسان ننڊ مان سجاڳ ٿياسين جنهن کانپوء فريش ٿي دوست کي ڪال ڪئيسين جنهن ٻڌايو ته هو هوٽل تي آھي ۽ ناشتو تيار ڪرائي رهيو آھي بس پنجن منٽن ۾ پهچي ٿو جيڪو ڪجھ دير ۾ ڪمري ۾ داخل ٿيو انکان پوء اسان گڏجي ناشتو ڪيو جنهن کانپوء عمرڪوٽ جي قلعي کي ڏسڻ لاء نڪري پياسين ڏھ منٽ جي سفر کانپوء مارڪيٽون، ور وڪڙيل کائيندڙ گليون ۽ روڊ لتاڙي آخرڪار اچي عمر جي قلعي جو ھڪ تمام وڏو ۽ مضبوط گيٽ ڏٺوسين جيئن ته قلعي کي چوديواري ڏنل هئي جيڪا ديوار تمام وڏي، خوبصورت ۽ مضبوط ٺھيل آھي. جيئن ته منهنجي زندگي جو هي پهريون سفر هو انکان پهرين تاريخي ۽ تهذيبي جڳهيون مون صرف ٽي وي يا ڪنهن يوٽيوب تي ڪنهن ڊاڪيومينٽري ۾ ڏٺيون هيون۔ پر خير اڄ پهريون ڀيرو مان پنهنجي کليل اکين سان عمرڪوٽ جو قلعو ڏسي ڌاڍو خوش ٿي رهيو هئس عمرڪوٽ جي قلعي اندر تمام گهڻيون جڳهيون زبون ٿي چڪيون هيون. سڀ کان پهرين انگريزن جي دور جو ٺھيل قيدخانو ڏٺوسين جتي انگريز سزا ڏنل مجرمن کي قيد ڪندا هئا اهو بلڪل تباه ٿي ڪري چڪو هو، جنهن کانپوء انگريزن جي دور جو ٺھيل ميوزيم ڏٺوسين جنهن جو ديوارون مڪمل ڪري چڪيون هيون، جنهن کانپوء گهمندا ڦرندا هڪ انگريز جي قبر تي آياسين جيڪا قلعي جي اولھ واري سائيڊ جي دروازي جي بلڪل ويجھي هئي جيڪا انگريزن جي دور جي ڊپٽي ڪمشنر واٽسن سڌ جي قبر هئي. جنهن کانپوء ھڪ نئين جوڙائيل ميوزيم ڏٺوسين جنهن ۾ مختلف حاڪمن جي دورن جا تاريخي ڪتاب تصويرون، مورتيون، هٿيار جنهن ۾ ترار، ڀالا، بندوقون، توبون، گولا، خنجر کان علاوه به ڪيترا ئي هٿيار موجود آھن جنهن کان علاوه عمر ۽ ماروي جو مجسمو به موجود آھن، جنهن ۾ عمر ماروي کي ڪپڙا ۽ زيور ڏيندي ڏيکاريل آھي جنهن ۾ ماروي هٿ سان اهي سڀ پائڻ ۽ وجھڻ کان انڪار پئي ڪري. جيئن ته سائين سردار شاھ جي سهڪار سان ان قلعي تي ڪجھ مهينن کان قلعي جي  ديوارن جي مضبوطي جو  ڪم اڄ به جاري آھي عمرڪوٽ جو قلعو جيڪي عمر سومري ۽ ماروي جي داستان توڙي اڪبر بادشاھ جي پيدا ٿيڻ جي ڪري مشھور آھي تنهنڪري اسان عمرڪوٽ جو قلعو مڪمل گهمڻ کانپوء اڪبر بادشاھ جي پيدا ٿيڻ واري جڳھ تي گهمڻ جو پروگرام ڪيو جيڪي عمرڪوٽ جي قلعي کان اتر اولھ طرف شھر کان لڳ ڀڳ ١ ميل جي مفاصلي تي واقع آھي اهو به جڳھ ڏسي ڪري واپس عمرڪوٽ جي بسن، ڪوچين ۽ وينن جي اڏي تي پهچاسين جتي پهرين کانئين ميرپورخاص وڃڻ لاء اي سي تيار هئي تنهنڪري دوست سان موڪلائي اچي اي سي ۾ ويٺاسين پٻھرن جا ٻارنهن ٿي چڪا هئا گاڏي شور ڪندي پنهنجي منزل طرف نڪري چڪي هئي۔

Practical work Under supervision of Sir Sohail Sangi 

Abdul wahab Samo Travelogue

 To be checked

No photo 

866 words, required 1000 plus 

Proper noun be with cap 

Seems copy paste. pls check. referred back

 Abdul wahab samo Roll no  05  MA Previous

Assignment by sir Sohail sangi

·         A Trip to Malam Jabba

Last year in winter season me along with my few friends planned a trip towards  Northern areas in order to refresh our minds because every year me and my friends plan a trip to visit any new city or any province of Pakistan, this time we planned for a trip towards Malam Jabba a northern area located near Swat we reached there after two days of travel by road next morning we woke up it was not one of those morning’s where we wake up to a crazy incredible view because  as you can probably hear and see it’s raining and it’s foggy so can’t see any of the mountains that are surrounding us, so we hop on the bus for the another five and six hour drive to Malam Jabba which is a popular ski resort up in the mountains of northern Pakistan. Looking forward to that because there was snow on the forecast so if i get to see some snow here in Pakistan that’s gonna be really really incredible so fingers crossed that this rain brings something good out in Malam Jabba because we want to see some snow. So we gonna jump on the bus now and start driving.  we have just make quick little stop just a couple of kilometers from the hotel because the weather was starting to clear up now and  you can really really start to see why they call this place the Switzerland of Pakistan the mountains around us just peeking through all the clouds and the fog we can see the river down there a well cutting through the mountains and the mosey amazing bit is that you can start to see the fall colors now we started to get the drone up and give us a better view of things but this place really is the Switzerland of Pakistan. Okay you know it wouldn't be regular bus drive until we all get on the roof  so that's what we're doing right now we got some flags up there we'll bundle up nice and warm and its about to get wild let's go.... So another quick stop to checkout a seventh century, Buddhist craving on one of the face of the rocks of the mountain up there we flied the drone up and it  gave us hopefully a closer look so that you can see it is really really spectacular it is cool that there is still remnants and remains of Buddhism here in Sawat because if you didn't know swat used to be heavily influenced by  the Buddhism religion so this is just one of the remaining marks of that history here in Sawat   Okay so we have finally made it to Malam Jabba those sound we were hearing are the building of that new hotel that will eventually be built up here and it's gonna be a pretty awesome place to stay because look at this crazy crazy view this place is really really beautiful  completely different from the mountains we're used to seeing in Pakistan these are all filled with trees and apparently they are Pakistan's national tree but its beautiful  now we  got he drone up I'm gonna run the time lapse . So I have enjoyed the drone shots and the time lapses we are now getting a private tour of the resort Malam Jabba , its due to open in about a month from now so we are really really lucky that we are getting a first sneak peek of this place because it is gonna be awesome let's go check it out. Okay we are having a tour of the hotel they are building here which is still under construction. Its the mask they apparently invested 58 million on this hotel kind of see its starting to come together I got marble floors, let's see what this room looks like so marble countertop and floors the hotel is going to be pretty fancy so we have finished Malam Jabba  for the day the sunset a bit quicker than we  expected so originally we were going to head back to swat tonight but we have made the game time decision to stay here in Malam Jabba so that tomorrow morning we can wake up nice and early catch the sunrise also go up the ski lift and see the epic view from the top so now we are just at our hotel we have got a bone fire going and as you can probably hear we have hot some local music going on so let's go join everyone and see what's up.... The Malam jabba ski resort ,

Owned by the Pakistan tourism development corporation ,had a ski slope of about 800m with the highest point of the slope 2804 m (9200 ft) above sea level. Malam Jabba ski Resort was the joint effort of the Pakistan with its Australian counterpart. There was a time when the Tarriest destroyed this resort after that government of KPK rebuilt it  so than after few days we have decided to go somewhere else after that we have come back to Hyderabad…..

Waqar-Soomro Travelogue - At the banks of Indus River

Assigned by Sir Sohail Sangi 

Waqar-Soomro Travelogue

سنڌوء جي ڪپ تي چانھ جو هڪ ڪوپ

(سفرنامو)

وقار سومرو

ايم اي پريوئس

رول نمبر : 59

 

هر طرف ٽريفڪ جا آواز روز ساڳيا ماڻهون روز ساڳيا مسئلا روز ساڳيا ڪم ڪار روزانه جي بنياد تي هڪ جهڙي جڪڙيل زندگي نيٺ انسان کي ڪٿي نه ڪٿي اهو احساس ضرور ڏيارندي آهي ته ڄڻ هو هڪ پنڃري ۾ قيد پکي جيان هڪ ٻوساٽيل زندگي گذاري پيو۔

شهر جي هوائن ۾ هر طرف ٽريفڪ جي آوازن ڪنن تي ڄڻ دٻ چاڙهي ڇڏيو۔ شهري مصروف زندگي کان هڪ ڏينهن بيزاري جي عالم ۾ هڪ مانشهر کان ٻاهر ڪنهن خاموش جاء تي ونڃي تنهائي ۾ سڪون وٺڻ جو سوچيو ته پهرين پهرين منهنجي ذهن ۾ سنڌو درياء جي ڪپ تي ويهي لهندڙ سج سان گڏ پنهجي دماغ تي چڙهيل بيقراري بيزاري کي به انهي تريخ جي سج سان هميشه ھميشه لاء غروب ڪرڻ جو ارادو آيو۔ ته پوء بس بغير ڪنهن دير جي تياري پڪڙي ڪار جي چاٻي کڻي سڌو نڪتس سنڌو

درياء جي ڪپ تي هڪڙو ڪوپ چانھ جو پيئڻ۔

لاڙڪاڻي شهر جي اهم روڊ يعني بندر روڊ شاهي بازار کان لنگهدي ٽريفڪ ۽ ٽٽل روڊ رستا هميشه وانگر ٽائيم زايه ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندا آهن پر منهنجا ارادا پڪا هئا سو جيئن تيئن به اتان لنگھڻ جو مو پهرين ئي سوچي ڇڏيو هئو واقعي شهر جي روڊ رستن تان گذرندي ايئن پئي محسوس ٿيو ڄڻ گڏھ گاڏي جي سواري هجي روڊن جي حالت اهڙي ڄڻ موهن جي ڌڙي جي تازي کوٽاي ٿيل هجي مٿان وري اينٽي انڪروچمينٽ وارن پاران ڊاهيل دوڪان ۽ گهر ته وري ڪلپنائون کي حقيقت ۾ موهن جي دڙي جو ڏيک ڏيکاري رهيا هئا سو دل ۾ تمنا ٿي  موهن جو دڙو به ته درياء ڏانهن ويندي رستي ۾ ٿو پوي ڇو نه موهن جي دڙي تان به چڪر لڳائجي ۔

باقراڻي بس اسٽينڊ وٽ تاريخي يادگارمصطفى ڪمال اتاترڪ ٽاور به ڏٺوجيڪو اٽڪل 53 سال پراڻو آهي۔  1973 ۾ ذولفقار علي ڀٽو پاران تعمير ڪرايو ويو هئو جيڪو اسلامي جمهوريه پاڪستان ۽ جمهوريه ترڪي جي دوستي جي نشاندهي ڪري ٿو۔ ٽاور جي چوپاسي رڳي سياسي سماجي اشتهار ۽ بينر ٽاور جي خوبصورتي تي گهرو اثر وجهي رهيا هئا۔ مين ايئر پورٽ روڊ تان هلڪي هلڪي رفتار ۾ گذرندي اوٺا چوڪ تي پهتس اوٺا چوڪ نئون آباد ٿيل مقام آهي جيڪو اتان جي چانھ جي ڪري به تمام گهڻو مشهور رهيو آهي ۔ هڪ پاسي لاڙڪاڻه سرڪيولر روڊ ٻئي پاسي خيرپور ويندڙ رستو ٽي پاسي شھر جو رستو ۽ چوٿون وري موهن جو دڙو ۽ ايئر پورٽ ڏانهن ويندڙ رستا اوٺا چوڪ کي آباد ڪيون ويٺا آهن ۔ چوندا آهن اوٺا چوڪ جنهن وقت غير آباد هئو ته ان وقت هتڙي ڌاڙيل ۽ فورو جام اياشيء ۾ هوندا هئا هر اينڌڙ وينڌڙ ماڻهون هتان ڌاڙيلن کان خير و پناھ گهرندا هئا ۔ خير ، ٿورو ئي اڳتي مسافت جي پنڌ کان رستي جي وٽ سان هڪ پراڻي پير ، پير ڪبير جي  درگاھ به ڏٺي هن درگاه جي جر جو ٿڌو پاڻي گرمي جا سڀ ٿڪ لاهي ڇڏيندو آهي ۔

جيئن جيئن آبادي وارا علائقا گذرندا ويا تيئن تيئن خاموشي سڪون ۽ اطمنان جو احساس محسوس ٿيندو رهيو روڊ جي ٻنهي پاسن کان ساوا ساوا تيار فصل به هلڪي هلڪي هير سان لهرندي ڄڻ ڪار ۾ هلندڙ موسيقي جي سرن تي رقس ڪندا هجن ته وري ڪٿي پاڻي جا تلاء رستي سان گڏوگڏ وهندا نظر آيا ته ڪٿي سڪل ڪلريل زمين هئي اهي سڀ نظارا ڏسندي ڏسندي ڪيڊيٽ ڪاليج وٽان ڏوڪري باء پاس پهتس اتان ڪجھ ئي ڪلو ميٽرن جي مفاصلي تي موهن جو دڙو آهي ۔ موهن جي ڌڙي واري داخلي گيٽ جي کاٻي پاسي ايئر پورٽ جو رن وي چمڪندي نظر ايندو آهي جيئين ئي موهن جي دڙي جي داخلي رستي پهتس ته اتان اندر داخل ٿيڻ جي ٽڪيٽ جيڪا في ماڻهون 20 روپيه هئي ۽ جڏهن ته ڪار پارڪنگ جي ٽڪيٽ الڳ 30 روپيه ڏني ۔ ڪار بيهاري ٿورو اڳتي وڌيم ته سامهون ئي شيشن سان ٺھيل بند ڪمري هڪ قديمي ڪار ڏٺي جيڪا سر جان مارشل جي ڪار هئي ، سر جان مارشل جي اڳواڻي ۾ موهن جي دڙي جي کوٽائي ڪرائي وئي هئي جڏهن ته موهن جي ڌڙي مان مليل قديمي آثار جنهن ۾ سون ، پتل ۽ هاٿي جي ڏندن مان ٺهيل زيور پٿر جا ٺهيل ٿائنؤ کوٽائي مان مليل انساني جسم جا هڏا بادشاھ جي گهر جا نقشا هڙاپا جو پراڻو اڏيل ڊائنچو ۽ ٻيا ڪيترائي نمونه اتي ٺهيل ميوزيم ۾ رکيل آهن جيڪا داخلي گيٽ جي ساڄي پاسي ڪجھ ئي قدمن جي دوري تي اڏيل ھئي۔ ميوزيم ۾ اندر داخل ٿيڻ جي به ٽڪيٽ رکيل آهي ٿورو اڳيان پنڌ تي سامهون ئي اسٽوپا نظر آيو جنهن تي چڙهي تقريبن موهن جي دڙي جي سموري ايراضي ڏٺي ۔ پاڪستاني ڪرنسي جي ويھ روپين تي لڳل موهن جي ڌڙي جو فوٽو جتان بيهي ڪڊهيو ويو آهي اتي بيهي موهن جي رڙي جو حيرت ۾ وجهندڙ نظارو ڏسڻ وٽان آهي ۔ اڳتي پنڌ ڪندي هڪ وڻ نظر آيو جنهن جي ڇانؤ هيٺان هڪ بينچ رکيل هئي ويراني ۾ ويھي تعجب منجهان حيرت ۾ سوچيندو رهيم ته پنج هزار سال پهريان ايترا جديد قسم جا گهرقديم اڏيل گهر اڄ جي جديد گهرن سان ڪيترو نه ڀيٽ ۾ برابر آهن اگر اها قوم تباھ نه ٿيئي ها ته اڄ جي دؤر ۾ انهن جا گهر ڪيترا نه جديد هجن ها۔۔۔ خير سوچڻ ڪاڻ ته ڪجھ به سوچي سگهجي ٿو اتي ڪجھ وقت گذارڻ کانپوء پنهنجو سفر جاري رکيم ۔

موهن جي ڌڙي ڀرسان هڪ پراڻو ڳوٺ جنهن جو نالو بلهڙيجي ڳوٺ آهي جتان سنڌودرياء  وهندو آهي سو مان درياء جي ويجهو پهچي ڏٺم ته اتي ڪجھ آبادگار هاري پنهنجي فصلن تي جهار هڪليندي نظر آيا جن سان مون سلام دعا ڪئي ۽ اتي ويهي وقت گذارڻ جي اجازت گهري ۔

شام جو وقت لهندڙ سج پکين جا پيارا ڳيت ڳائيندي ڳائيندي پنهنجن گهرن ڏانهن واپسي پاڻي جي ڇولين جا آواز سڪون ۽ راحت جو هڪ عجب ئي احساس ڏئي رهيا هئا پيا۔ سنڌ درتي جا سهڻا ماروئڙا هاري ايترا ته مهمان نواز هئا جن مونکي تنهائي ۾ اڪيلي ويٺي ڏسي رهي ڪونه سگهيا ۽ منهنجي لاء خالص کير جي چانھ تيار ڪري مون وٽ اچي پهتا ۔ مون انهن جو سڪريو ادا ڪندي مسڪرائيندي ماروئڙن کي عزت ۽ مان ڏنو۔ بس! پوء ته چانھ جي ڪوپ ۽ سنڌوء جي ڪپ جيڪا راحت دل کي ڏني اهو لاجواب سڪون بيان ڪرڻ کان ٻاهر آهي ۔ سج به لهي چڪو هئو رات ٿيڻ واري هئي سو مون اتان وارن کي الوده چئي ڪري نڪرڻ جي تياري ڪئي ۔ چوندا آهن موسيقي روح جي غزه آهي هلڪي آواز ۾ سنڌي موسيقار ٻنڌندي ساڳيئ رستي سان واپسي ڪري اچي گهر پهتم ٻئي ڏينهن

  وري ساڳيا ماڻهون وري ساڳيا ميلا ۔

Fatima M.Jawaid

 715 words 

No foto

To be checked

Fatima  M.Jawaid

  Roll # 20

  M.A Previous

  Submitted: Sir Sohail Sangi

  Assignment: Travelogue

 

I was very stubborn  with my father to go to Karachi and our whole family is gone . We got up early in the morning to prepare. We washed our faces, had breakfast and packed our bags and we went to the station and booked the train tickets and we reached Karachi after two house and then we went to our under house first and there we met with  our uncle's Aunties and all the cousins.  They were very happy and after that we ate and after eating we rested for a while and then it was evening and all of us cousins  insisted on going to sea view together and have a lot of fun in the water there we threw water on each other and had a lot of fun and we took a lot of pictures  there and then we all thought about making a BBQ and then we all got ready to make a Bbq and than we gathered fire wood and hit a fire and then we made a Bbq and then it became a bbq and the all the cousins,Silbilings. Mom dad and uncle, Aunty all ate together and every one liked  it very much and everyone  ate with pleasure.

I was very fond of horse riding and I Saw horse there, everyone was riding and horse there. I talked to my father and rode a horse and my mother and father also rode a horse with and it was a lot of fun and then we though of camel hiding and then we all sat on the camel for the camel side and it was a lot of fun our mom dad took pictures of us and it was my brother's birthday  that day we surprised  him and there in seaview  we all cousins  and siblings  made decorations  for their youger brothers and we all rented a house there and then there we got ready and then we called a little brother and cut him a surprise cake and we all gave him a gift and then mom dad gave's a gift and after that we played alot of fun game's. Like playing a games like poetry and then we all danced a lot and hugged a lot. We all had a lot of fun and we all played (Cham Cham) and then we went and sat in the hut for while and then we came back and started playing and then we all rented bikes and we all rode bikes and then we all had a lot of fun. I wanted to ride a bike again and then we ate ice cream and we went to dinner at the hotel and then we all ordered food of our choice and then we ate and ordered a bottle and then every one drank a bottle. And then after drinking the bottle we went to our rented house and made bed for sleeping and then they all fell asleep but we all siblings cousins ​​etc. not all slept And we all started playing together, we heard jokes from each other and had a lot of fun and then we all fell asleep and we all went to sleep and we got up in the morning and had breakfast. And we had eggs for breakfast. It was a lot of fun and then we all went to our uncle's house to prepare for the picnic and so on and when everyone had a picnic then we all rested for a while and then aunt and uncle made food And we all got up and ate and then we all drank tea after eating and then we all went to bed early at night because we had to go to our house in the morning. We got up early in the morning to have breakfast and to get ready and then The uncles drove us to the station in the car and my father booked the train ticket and then the train came late so we stood at the station and then an hour later the train came and we all sat in the train And then we all got home two hours later and then my mom made tea for everyone.