Sanam IR Jamshoro Education system

To be checked

Wrong file name, despite repeated notices 

Students name and roll No is missing in file  

No foto

No document 

No attribution 

No proper reference

This is not investigation report   

ڄامشورو تعليمي شهر: ڏئي هيٺان اونداه

§         ڄامشورو شهر بابت:

ڄامشورو شهر جيڪو سنڌو درياءَ جي ساڄي ڪپ تي واقع آهي، ان سان گڏوگڏ هتان جابلو پٽي جو پڻ گذر ٿئي ٿو جيڪو وري کيرٿر جبلن کان ٿيندو حماليه جبل تائين پهچي ٿو. قدرتي حوالي سان اهميت رکندڙ هي شهر تعليمي حوالي سان به تمام گهڻي اهميت رکي ٿو، جتي جنرل يونيورسٽي هجي يا ميڊيڪل يونيورسٽي سميت انجنيئرنگ، آرٽ جي يونيورسٽيون اسان کي هن شهر ۾ ملنديون، جن ۾ سنڌ يونيورسٽي جيڪا پاڪستان جي ٻيو نمبر پراڻي يونيورسٽي طور ڪوٺجندڙ يونيورسٽي، اتي وري طب جي حوالي سان لياقت يونيورسٽي ميڊيڪل اينڊ هيلٿ سائنسز، انجنيئرنگ جي مڃيل يونيورسٽي مهراڻ يونيورسٽي آف انجنيئرنگ اينڊ ٽيڪنالوجي، وري اتي ئي آرٽ جي حوالي سان شهيد الله بخش سومرو آرٽ يونيورسٽي سميت پيرا ميڊيڪل انسٽيوٽ، ڪيڊٽ ڪاليج پيٽارو، نرسنگ اسڪول سميت ٻيا مختلف پبلڪ ۽ پرائيويٽ تعليمي ادارا موجود آهن.

ان سڄي پسمنظرکي ڏسجي ته ڄامشورو شهر بلڪل تعليمي شهر نظر ايندو، جتي تعليم جي کوٽ نظر نه ايندي، پر وري جڏهن وري اسان تعليم جي انهن اعليٰ ادارن جي آسپاس جي وسندين کي ڏسنداسين ته عجيب صورتحال نظر ايندي. جيڪا وري اسان کي ايئن لڳندو ته جيئن ڏيئي هيٺان اونداهه جهڙو مثل نظر ايندو. آبادي جي حوالي سان ھتي آبادي  249,307 آھي، ھتي فنڪشنل اسڪول 672 آھن جيڪي صوبائي سطح جي حولاي سان 82 سيڪڙو پبلڪ سيڪٽر اسڪول موجود آھن، جڏھن تہ ڄامشورو ضلعو جيڪو پوري سنڌ ۾ تمام گھٽ انرولمينٽ رکندڙ ضلعن مان ھڪ آھي، جيڪو 47 سيڪڙو تائين ٻارن جي داخلہ وٺي سگھندڙن ۾ شمار ٿئي ٿو. انھن ۾ وري 81 سيڪڙو اسڪولن ۾ بانڊري وال، 55 شيڪڙو ۾ باٿروم، 16 سيڪڙو ۾ بجلي ۽ 35 سيڪڙو اسڪولن ۾ پاڻي جي سھولت ملندي.  تعليمي ادارن جي آسپاس جي وسندين جا رهواسي جيڪي اڪثر ڪري معاشي طور ڪمزور نظر ايندا ته وري هتي اهي رهواسي تعليمي جي خزاني کان به محروم نظر ايندا. ڄامشورو شهر هجي يا آسپاس جا شهر، ڳوٺ يا وسنديون، اهي پنهنجي بيهڪ جي ڪري ته نالي وارا آهن پر تعليم جي رخ کان اوجهل آهن.

§         تعليمي سسٽم ۽ ان جي صورتحال

 ارڙھين ترميم کان پوءِ ٻين شعبن وانگر تعليم بہ صوبائي زمري ۾ اچي ٿو. جنھن ۾ صوبن پاران نصاب، سليبس، سينٽر آف ايڪسيلينس، 12 تائين اسڪول جي معيار وغيرہ کي صوبا ڏسندا. جيڪا تعليم وري مفت ڏني ويندي. ڄامشورو شهر جاگرافيائي حوالي سان ته هڪ بهترين شهر آهي ته اتي ئي وري تعليم جيڪا شاگردن توڙي شاگردياڻين لاءِ آهي اهو نظام عجيب و غريب نظر ايندو. هتي اسان کي ڇوڪرن جا اسڪول به ملندا ته اتي ڇوڪرين جا به اسڪول ملندا پر اتي عجيب سسٽم رائج ٿيل آهي ڪٿي ڇوڪرين جا اسڪول جي بلڊنگ نه هجڻ يا نه ختم ٿيندڙ تعميراتي ڪم جي ڪري ٻن ٻن شفٽن ۾ اسڪول هلن ٿا، جنهن ۾ اسان تمام ويجهو ئي نظر وجهنداسين ته ڄامشورو ٽائون ڪاميٽي شهر جو پراڻو ڇوڪرن جو پرائمري اسڪول ڪافي عرصي کان تعميراتي مرحلي ۾ هلي رهيو آهي جنهن ڪري وري ڇوڪرين جي پرائمري اسڪول ۾ شفٽن تي اسڪول جا ڪلاس هلايا پيا وڃن. جيڪو مختلف وقتن تي پرنٽ، اليڪٽرانڪ ۽ سوشل ميڊيا تي رپورٽ ٿيو هو پر صورتحال ساڳي ئي برقرار آهي. وري ٿورو اڳتي ڏسجي جنهن ۾مڊل ۽ هائيرسيڪنڊري ايجوڪيشن ته ان جي صورتحال به ساڳي ئي آهي. ڄامشورو شهر ۾ ڪو به ڪاليج نظر نه ايندو، وري اتي هائيرايجوڪيشن جي حوالي سان اسڪولن جي بلڊنگس ۾ ڪاليج جا ڪلاس پڻ شفٽن ۾ هلي رهيا آهن. انهن جو متبادل وري ڪوٽڙي ۽ حيدرآباد شهر ويجهو پئي ٿو جنهن ڪري شاگرد ۽ شاگردياڻيون اتي جي ڪاليجن جو رخ ڪن ٿا، جنهن سان تعليم ته حاصل ڪن ٿا پر وري انهن سان ٽرانسپورٽ سميت گهر جي ماحول جي ڪري آزادي نه هجڻ سان گڏوگڏ ڪافي مسئلا عام آهن. اها سڄي صورتحال پوري شهر جي آهي جنهن ڪري تعليم جو نظام عجيب و غريب نوعيت وانگر نظر ايندو. وري جيڪڏهن ڳالهه ڪجي تعليمي ادارن اندر سهولتن جي ته اهي نه شايد ڄڻ ڪو اولمپڪ جو ڪپ هجو، جيڪو حاصل ڪرڻ تمام وڏو ڪارنامو هجي. بجلي، پاڻي، صفائي جو بهتر نظام، راندين جا ميدان، ياندين جون سهولتون، ڪمپيوٽر سميت ٻيون لاڳاپيل سهولتون تمام گهٽ ته ڪٿي وري صفا نظر ئي نه اينديون. ان جي باوجود جيڪڏهن اتي انهن مان ڪي سهولتون موجود به آهن ته وري انهن جي سارسنڀال وارو، سيکارڻ وارو عملو، لاڳاپيل استادن جي سخت کوٽ نظر ايندي. انھن سمورين شين جي ڪري 40 سيڪڙو ڇوڪرا ۽ 55 سيڪڙو چوڪريون اسڪول کان ٻاھر نظر ايندا. اسان کي 45898 ٻار پرائمري، 11895 مڊل، 5647 سيڪنڊري، 1278 ٻار ھائير سيڪنڊري ۾ ملندا.

§         اسٽيڪ هولڊرس جو ڪردار

تعليم هجي يا ٻيو ڪو به شعبو ان جي بهتري ۽ سڌارن لاءِ ڪن ماڻهن کي اڳتي اچڻو پوندو آهي. پر هتي شهر ڄامشورو ۾ ته تمام گهڻا اسٽيڪ هولڊرس نظر ايندا پر انهن جي ڪردار ادا ڪرڻ وارو عمل نظر نه ايندو. ڪجهه ماڻهو صرف نالي ماتر پنهنجي سياسي، سماجي تحريڪون هلائن ٿا پر باضابطا طور تي تعليم جي بهتري لاءِ ڪو به عمل نظر نه اچي رهيو آهي. اتي وري ايم پي اي، ايم اين اي، استاد ۽ انهن جون تنظيمون، تعليمي کاتي جا آفيسر ۽ والدين ڄڻ هن شهر جا رهواسي ئي نه هجن. سڄي شهر جي تعليمي ادارن ۾ ڪا خاص نمائندگي ڪندڙ نظر ئي نه ايندا وري سياسي اثررسوخ جي ڪري ڪير اڳتي اچڻ کاءِ به تيار نه آهي.

 

§         سماجي ذميواري

تعليم هڪ اهڙو ذريعو آهي جنهن کي حاصل ڪري هر قوم پنهنجي روشن مستقبل کي پاڻ لکي سگهي ٿي پر هتي اها سماجي ذميواري سمجهڻ ڄڻ ته نه ايندڙ خواب نظر لڳندو، اچي شايد ئي هتان جي ماڻهن کي، ادارن جي سربراهن کي، هتان جي چونڊيل نمائندن کي نظر ايندو. سماج کي سڌارڻ لاءِ سڌريل ملڪن ۾ ڪافي ادارا ۽ ماڻهو هوندا آهن جيڪي تعليم، صحت سميت سمورن بنيادن سهولتن کي حاصل ڪرڻ لاءِ ڪوششون وٺنديون آهن پر افسوس ڄامشورو شهر ۾ اهڙي قسم جي ڪو به نظام نظر نه ايندو. ٿيڻ ته ايئن گهرجي ته هتان جا چونڊيل نمائندا هتان جي ماڻهن کي بنيادي سهولتون کي اهميت ڏيندي تعليم سميت سموريون سهولتون مهيا ڪرڻ ۾ قدم کڻن، سياسي، سماجي ۽ مذهبي تنظيمون پنهنجو ڪردار ادا ڪري لاڳاپيل عملدارن کي سجاڳي ڏيارين ۽ پنهنجي اولاد جي بهتر مستقبل جي لاءِ سنجيدگي سان ڪم ڪن.

Practical Work carried under supervision of Sir Sohail Sangi

Sanam Travelogue Manchhar Lake

 1045 words

 to be checked

Sanam

Roll No: 2k20.M.A.48

Class: M.A previous

Assigned By: Sir Sohail Sangi

Manchhar Lake

سفر نامو

 

هر ڪو ماڻهو ڪنهن نه ڪنهن سفر تي روان دوان آهي، جيئن چوندا آهن ته هيءَ زندگي ڄڻ ڪو سفر ئي ته آهي ۽ روزمرهه ٿيندڙ شيون اسان جي سفرنامن وانگر ئي ته آهن. ان ئي سفرنامي کي جاري رکندي سموري گهر جي ڀاتين ڪٿي ٻاهر گهمڻ جو پروگرام پئي ٺاهيو، نيٺ ڇنڇر جي ڏينهن سڀني گهرڀاتين منهنجي خواهش مطابق سيوهڻ شريف ۽ منڇر ڍنڍ گهمڻ جو ارادو ڪيو ۽ هڪ ڏينهن اڳ سڀني ملي ڪري پنهنجي پنهنجي ضرورت جو سامان تيار ڪيو ۽ سڀاڻي ٿيڻ جو انتظار ڪيو، جيڪو وري منهنجي لاءِ  تمام تجسس وارو سفر هو.

 آخر ڇنڇر واري ڏينهن جو صبح اڀريو ۽ سوير تياري ڪري پنهنجي نئين ڏينهن جي سفر تي پنهنجي  منزل ڏانهن روانا ٿياسين. حيدرآباد کان سيوهڻ جو سفر تمام گهڻو ته نه آهي، پر مون لاءِ خوشي جي لهر اهڙي ريت ڇانيل هئي ڄڻ مان هوا ۾ پئي اڏاميس. ڇو ته سيوهڻ جي آس پاس آراضي منهنجو اباڻو ڳوٺ پڻ آهي. جڏهن به سيوهڻ جو نالو ٻڌندي آهيان ته مون جي دل ۾ پنهنجي ڳوٺ جي ياد تازه ٿي ويندي آهي، ان کان پوءِ اسان بس ٽرمينل تي پهتاسين پر بس اچڻ ۾ ڪجھ وقت اڃا باقي هو، اهو ڪجھ گهڙين جو انتظار مونکي ايئن پيو محسوس ٿئي ڄڻ بس پهچڻ ۾ صدين جو ڪو وقت لڳندو، گاڏي جو انتظار ختم ٿيو ۽ اسان گاڏي ۾ ويٺاسين، ڪجھ مفاصلو اڳيان هلياسين ته وري المنظر وٽان گذر ٿيو ته اتان جو مشهور جڳ مشهور پلو ياد آيو. المنظر جي پل تان گذرڻ وقت پاڻي جون لهرون ڏسي دل کي سڪون ملي ويو. ٿورو اڳتي ڄامشورو ۾ پهتاسين ته اتان جون هوائون ۽ خوشگوار موسم ڏسي دل کي راحت ملي وئي. 

اهڙي طرح اسان جو سفر جاري رهيو رستي ۾ اڳيان آمري ۾ بيٺاسين اتي هڪ هوٽل تي چانھ پيتي سفر ۾ چانھ پيئڻ جو مزو ڪجھ الڳ ئي هوندو آهي. پوءِ وري اسان منزل ڏانهن روانا ٿياسين، اهڙي طرح سفر هلندو رهيو، جڏهن اسان لڪي شاھ صدر کان گذري رهيا هئاسين ته اتي تمام وڏا جبل هئا، جنهن کي ڏسڻ سان نظر ته کٽي وئي پر جبل جي اونچائي نه پئي کٽي، اسان جي منزل قلندر لعل شهباز هئي، جنهن جو اصل نالو حضرت عثمان مروندي هو، قلندر لعل شهباز اصل مروند شهر هو. جڏهن اسان سيوهڻ پهچڻ وارا هئاسين ڪجھ ڪلوميٽر پري درگاھ جو سونهر ي غمبذ تي نظر پئي ، سج جي روشني غمبذ تي پوڻ سان اهو چمڪي رهيو هو. سيوهڻ اسٽاپ تي بس بيٺي، اسان پنهنجو سامان کڻي بس مان لٿاسين، ان کان پوءِ رڪشا ۾ ويٺاسين ۽ درگاھ جي طرف روانا ٿياسين. درگاھ کان ڪجھ پنڌ تي دڪان ئي دڪان هئا، ڪجھ دڪان گلن ۽ چادرن جا ته ڪجھ وري مٺائين، ۽ رانديڪن جا هئا. ان مارڪيٽ جي بلڪل سامهون درگاھ جو غمبذ صفا صاف نظر اچي رهيو هو. اسان انهن دڪانن تان مٺائي، چادرون ۽ گل خريد ڪيا، ان کان پوءِ درگاھ جي مک دروازي کان اندر داخل ٿياسين ته در جي ڀرسان هڪ وڏو گھنڊ ڏٺو جنهن کي هڪ مظاور زور زور سان وڄائي رهيو هو. ان گھنڊ جو آواز ٻڌي دل کي راحت ملي رهي هئي. درگاھ جي پڌر تي تمام گهڻا زائرين ويٺل نظر آيا. وري ٿورو اڳتي درگاھ جي در کان اندر داخل ٿياسين ته رگاھ جي آس پاس زائرين جو تمام گهڻو هجوم هو، هڪ پاسي عورتون ويٺل هيون ته ٻئي پاسي مرد ۽ ڪجھ زائرين مزار جي چوڌاري گهمي رهيا هئا ۽ ڪجھ وري تمام گهڻي عقيدت سان مٺائي ورهائي رهيا هئا ته ڪجھ ماڻهو قرآن پاڪ جي تلاوت ڪري رهيا هئا. اسان به انهن سان گڏ ويٺاسين ۽ قرآن پاڪ جي تلاوت ڪئي.

ڪجھ دير درگاھ ۾ گذارڻ کان پوءِ اسان درگاھ جي سوني دروازي کان ٻاهر نڪتاسين ته اتي هڪ پاسي لنگر ورهاجي رهيو ڪجھ ماڻهو لنگر وٺي کائي رهيا هئا، اسان به لنگر وٺي کاڌو ٻئي پاسي ڪجھ ماڻهو تصويرون ڪڍي رهيا هئا. مون کي قلندر لعل شهباز تي لڳندڙ ڌمال جو بي صبري سان انتظار هو، پر ڌمال ۾ تمام گهڻو وقت هو ڇو ته اها  مغرب جي وقت لڳندي آهي، ان کانپوءِ قلندر لعل شهباز جي مريد مخدوم بلاول عرف بودلو بهار جي درگاھ تي زيارت ڪئي. درگاھ جي سامهون سيوهڻ جو هڪ قديمي قلعو واقع آهي، جنهن کي اوندهو قلعو به سڏيو ويندو آهي، ڇو ته ڪجھ ڏهاڪا سال اڳ اتي هڪ شهر واقع هو، جنهن ۾ ماڻهو به رهندا هئا، پر زلزلي اچڻ ڪري اهو شهر تباھ ٿي ويو هو ۽ اتي رهائش پزير ماڻهو دٻجي دفن ٿي ويا.

 ان جي ڪري ان کي اوندهو قلعو سڏيو ويندو آهي ان کان پوءِ اسان ان قديمي قلعي ڏانهن روانا ٿياسين، اهو قلعو شهر کان وڌيڪ اونچاهي تي هو اتان درگاھ جو غمبز، سيوهڻ شهر ۽ آس پاس جا ڳوٺ بلڪل صاف نظر اچي رهيا هئا.  ان کان پوءِ اسان منڇر ڍنڍ ڏانهن روانا ٿياسين منڇر ڍنڍ سيوهڻ کان ڪجھ ڪلو ميٽر اڳيان بوبڪ شهر کان ٿورو اڳيان واقع آهي، منڇر ڍنڍ ايشاءِ جي وڏي مان وڏي ڍنڍ آهي. ان ڍنڍ ۾ پهريان مٺو ۽ صاف پاڻي هوندو هو، پر ڪجھ فيڪٽرين جي گندي پاڻي جي ڇوڙ سبب اهو ويراني جو ڏيک ڏئي رهيو هو. جڏهن مينهن وسندو هو جبلن تان نيئن جو پاڻي منڇر ڍنڍ ۾ جمع ٿيندو هو ان مٺي پاڻي هجڻ ڪري مڇي، پٻڻ، لوڙھ، بيھ ۽ ڪم ٿيندي هئي، اهي شيون سنڌ جي هر ڪنڊ ڪڙڇ ۾ مشهور هونديون هيون اتان جا مهاڻا اهي شيون کڻي مختلف شهرن ۾ وڪرو ڪندا هئا. اهي شيون وڪڻي پنهنجو گذر سفر ڪندا هئا تنهن وقت ۾ اهي تمام خوشحال زندگي گذاريندا هئا، جڏهن اسان اتي پهتاسين ته ڍنڍ جي آس پاس ڪجھ ٻار ڏٺاسين جنهن کي پراڻا ڪپڙا پهريل پنهجي والدين سان مزدوري ڪري رهيا هئا، انهن ٻارن کي ڏسي تمام گهڻو افسوس ٿيو جنهن عمر انهن جي هٿن ۾ قلم  هجڻ گهرجي انهن کي پڙهن لکڻ گهرجي ان عمر ۾ انهن جي ڪلهن تي ذميداري جو بار هئو ڍنڍ جي ڀر ۾ مهاڻن جا گهر ڏٺا جيڪي تمام گهڻا زبون حال ۾ نظر آيا.

 منڇر ڍنڍ جي ڪپ تان گذر ٿيو اتي ڪجھ عورتون ڪپڙا ته ۽ ڪجھ ٿانو ڌوئي رهيون هيون انهن سان اسان ڳالھ ٻولھ ڪئي انهن جي ڳالهائڻ جي انداز ۾ ايڏي ته مٺهاس هئي جنهن ڪجھ دير ۾اسان کي پنهنجو بڻائي ڇڏيو. انهن جا وڏا ۽ عاليشان گهر ته نه هئا نه ئي وري انهن وٽ پئسو هو پر انهن جي دل تمام گهڻي وڏي هئي جيڪا شايد ڪنهن امير ماڻهون ۾ نه هجي، جيڪڏهن منڇر ڍنڍ ۾  فيڪٽرين جو گندو پاڻيءَ جو ڇوڙ ختم ڪيو وڃي ته ٻيهر ڍنڍ جو پاڻي مٺو ٿي سگهي ٿو ۽ اهو شهر ٻيهر آباد ٿي ويندو اتان جا ماروئڙا ٻيهر خوشحال زندگي گذاري سگهندا. ان کان پوءِ اسان منڇر ڍنڍ ۾ لٿاسين ٻيڙين ۾ ويٺاسين  ۽ ٻيڙين هلڻ شروع ڪيو ٻيڙين سان پاڻيءَ جي ڇولين جو ٽڪرائڻ ۽ زوردار هوائن سان دل کي سڪون ملي ويو. اهڙي طرح اسان پنهنجي سفر جا لمحا پنهنجي يادگار  بڻائي پنهنجي منزل ڏانهن واپس روانا ٿياسين.