Shumaila Rind IR

 No photo - 2500 words

Very samll topic. 

This is an article, not investigative report. pls can u revisit IR video lecture and see what is an investigative report

Shumaila rind

MA previous roll No 56

Topic investigation Report

 

ڳوٺ خميسو خان پٺاڻ بنيادي سهولتن کان محروم آخر

 ڪيستائين ،،

سجاول کان اوڀر طرف ھڪ تمام وڏو قديمي ڳوٺ آھي جنھن جو نالو ڳوٺ خميسو خان پٺاڻ آھي ھن ڳوٺ ڀرسان ٻيا به ڳوٺ آھن پر ھي سڀ کان وڏو ڳوٺ آھي جنھن ۾ ٻه سؤ کان وڌيڪ گھر آھن ۽ ھزارن جي تعداد ۾ ماڻھو رھائش پزير آھن پر افسوس جي ڳالھ آھي ھي ايڏو وڏو ڳوٺ جيڪو اڃان تائين ھر بنيادي سھولت کان محروم آھي ھن ڳوٺ ۾ ڪي به بنيادي سھولتون مھيا ناھن ڪيون ويون ھن ڳوٺ ۾ جيڪي ماڻھو رھائش پزير آھن تقريبن سڀئي غريب،مسڪين،محنت ڪش ماڻھو آھن.ھتي جا ماڻھو ايترا اٻوجھ آھن جو اليڪشن جي وقت جيڪو ايم پي يا ايم اين اي اچي مٿي تان ھٿ رکي ڪورا دلاسا ڏئي ويندو ھو ء چوندو ھو ته مونکي ووٽ ڏجا آئون اوھانکي گئس مھيا ڪندس،واٽر سپلائي جي سھولت مھيا ڪندس،روڊ رستا ۽گليون پڪيون ڪرائي ڏيندس جيڪي اسڪولن جون ڇتيون ديوارون ٽٽل آھن اسڪولن ۾ فرنيچر ڪونھي اوھانکي اسڪول جو ڪم ڪرائي ڏيندس ڳوٺ ۾ تعليم بحال ٿيندي ان وقت اھرن ڪورن واعدن ڪندڙن کي ووٽ ڏئي ڪامياب ته ھر اليڪشن ۾ ڪرائيندا آھن پر افسوس جي ڳالهه اها آھي ته ن کان پوءِ انھن وڏيرن کي آھي مطالبا وسريو وڃن ۽ ڳوٺاڻا ساڳئي سھولتون کان محروم ڪيترين ئي تڪليفن کي منھن ڏئي رھيا آھن اڄ ھن ڳوٺ جو روڊ جيڪو سجاول کان ڳوٺ تائين ٻه ڪلوميٽر آھي ان ۾ کڏا پئجي ويا آھن ان روڊ جو ڪم شروع نٿو ٿئي مھينن کان وٺي مٽيريل پٿريون روڊن جي سائيڊون کان خراب پيو ٿئي ٺيڪيدار روڊ جو ڏامر کڻي وڃڻ کانپوءِ غائب آھي ڇو جو ھن اندھير نگري ۾ کائو پٽ گھڻا آھن ان ڪري ھنن جي لاءِ ڪير آواز نٿو اٿاري ڳوٺ جا معصوم ٻار اسڪول جي ٻاھران ويھي چٽايون وڇائي سردي ھجي يا گرمي ٻاھر تعليم حاصل ڪن ٿا اسڪولن جو بلڊنگون ٽٽيل آھن اسڪولن ۾ فرنيچر ڪونھي اسڪول جا پلي گرائوند ڪمپائوند وال خستا حالي جو شڪار آھن آخر ڇو ڪيستائين اتي چونڊيل نمائندا چپ ڇو آھن اڄ ڏينھن تائين ڳوٺ ۾ پاڻي جي سھولت موجود ناھي ڳوٺ جا ماڻھو واٽر ۾ وھندل گندو پاڻي پيئڻ تي مجبور آھن جنھن سبب ڳوٺ جا معصوم ٻار ڪيترين ئي بيمارين جو شڪار بنجن ٿا ڳوٺ ۾ ھڪ زبردست پڪو تلاء آھي پر جنھن جون لائينون ٽٽل آھن پاڻي جمع نٿو ٿي سگھي ڇو ته فلٽر وغيره جو ڪوبه سسٽم ناھي سولر پليٽون ته لڳل آھن پر تيز طوفاني ھوائون سبب ڀڄي ٽٽي ويون آھن آخر انھن جي مرمت ڇو نٿي ڪرائي وڃي ھن ڳوٺ ۾ اڄ ڏينھن تائين ڪچيون گھٽيون برساتن سبب گھٽين ۾ ۽ گھرن ۾ ايترو پاڻي جمع ٿيندو آھي جو گھرن کان ٻاھر نڪرڻ مشڪل ٿي پوندو آھي جيڪو پاڻي مھينن تائين جمع ھوندو آھي ڇو ته پاڻي جي نيڪال جو ڪوبه سسٽم ناھي گندي پاڻي سبب مڇر،ماڪورا،۽ ٻيا به ڪيترائي زھريلا جيت نڪرن ٿا جنھن سبب مليريا،ھيپاٽائيٽس ۽ ٻين ڪيترين ئي بيمارين ۾ ڳوٺ جا معصوم ٻار پوڙھا ۽ نوجوان وڪورجو وڃن ڳوٺ ۾ جن جو چوپايو مال آھي جنھن ۾ مينھيون،ڳوھيون،۽ ٻڪريون شامل آھي اھي برساتن ۾ ڳوٺاڻا ڳوٺ جي ٻاھر ڪڍي ويندا آھن ڇوته اندر ھنن جوبيھڻ نا ممڪن ھوندو آھي ۽ گندو برسات جو بيٺل پاڻي پيئڻ سبب ڪيتريون ئي ميھيون ڳوھيون مريو وڃن آخر ھنن جي مالڪي ڪير ڪندو ڪير ھن ڳوٺ ۾ بنيادي سھولتون مھيا ڪرائيندو تاريخ ۾ ڏٺو وڃي ته ھن ڳوٺ جو نالو سجاول جي تاريخ وارو ڪتاب آھي جنھن ۾ ھن ڳوٺ جو نالو شايع ڪيل آھي جڏھن ته وڌيڪ تفصيل موجب خبر پئي آھي ته ھن ڳوٺ جو نالو پھرئين ڳوٺ ابراھيم تارڙو ھو ۽ ان ڳوٺ ۾ وري اليڪشن ٿي جنھن ۾ خميسي نالي رھواسي جنم ورتو جيڪو تمام سٺو بھترين انسان ھيو غريب مسڪينن جو ھمدرد ھن خيال دوست تي رھيو ھو ٻڌڻ ۾ آيو ته جڏھن اليڪشنون ٿيون ھيون تڏھن ھو چيئرمين جي سيٽ تي بيٺو ھو ۽ ڳوٺاڻن کيس مٿو مٿي تي ڪامياب ڪرايو ھو ان کان علاوه وري ڳوٺ ابراھيم تارڙي ۾ نالي وارو شاعر اديب ليکڪ سرويچ سجاولي جھرو شاعر اتي جو رھاڪو ھو جنھن کي ھيئر سرويچ نگر به سڏيو وڃي ٿو ان سان گڏ انھي ڳوٺ ۾ وري حبيب الله سانگي جنھن جو نالو تاريخي شاعرن اديبن سان گڏ آھي جيڪو ھتي جو بھترين شاعر ليکڪ اديب ھو ان به جنم ورتو اڃان به وڌيڪ تفصيل ڪڍندي معلوم ٿيو آھي ته ان جي ڀر پاسي ۾ ڳوٺ سمار پاڙھيري به آھي جنھن ۾ ڪافي گھر آھي سڀني ڳوٺن جو رستو ھڪ ئي آھي سڀئي گڏيا پيا آھن پر ھنن ۾ ڪي به سھولتون موجود ناھن پاسي ۾ ڳوٺ فتح محمد شاھ آھي جتي مينھن ڏنو شاھ بزرگ جي درگاھ آھي آھي قبرستان به اتي ئي آھن ڀر پاسي سان ڳوٺ ان درگاھ تي حاضري ڀريندا آھن ۽ پنھنجن پيارن جون قبرون اتي دفنائيندا آھن تمام بھترين محنت ڪش غريب ماڻھو آھن جيڪي ھر بنيادي سھولتن کان محروم آھي چونڊيل نمائندا سندن ڪابه سار نٿا لھن آخر ڇو ڪيستائين آھي غريب مسڪين اٻوجھ ماڻھو ائين رھندا سجاول جي ھن قديمي ڳوٺ ۾ ھتي جا ماڻھو اسلام  سان گھڻو لاڳاپو رکن ٿا ھتي جا ماڻھو مسجدون آباد ڪن ٿا ھن ڳوٺ ۾ ٻه مسجدون آھي جيڪي پڻ آباد آھن ھن ڳوٺ ۾ ھنن ٻنھي مسجدن ۾ پنج وقت جماعت سان نماز ادا ڪئي ويندي آھي جڏھن ته ڀر پاسي واري ڳوٺ ابراھيم تارڙي ۾ به ھڪ مسجد آھي جيڪا پڻ آباد آھي نماز سان گڏوگڏ ھنن مسجدن ۾ مدرسه به قائم ڪيا ويا آھن جيڪي ڳوٺاڻن پنھنجي مدد پاڻ تحت قائم ڪيا آھن جتي ڳوٺ جا ئي مولوي ۽ حافظ ننڍن توري وڏن کي قرآن شريف جي تعليم جي سکيا پڻ ڏيندا آھن ان کان علاوه ثقافت جي لحاظ کان ھن ڳوٺ جا ماڻھو پنھنجو ڀرپور ڪردار ادا ڪندا آھن ۽ سنڌ جي ثقافت جا ڏھارا ڀرپور جوش اخروش سان ملائيندا آھن ڏٺو وڃي تقريبن ڳوٺن ۾ ماڻھو اوطاقون قائم ڪندا آھن جتي ڳوٺ جا وڏا بزرگ ويھي ڪچھريون ڪندا آھن ۽ نئي نسل کي ڪھاڻيون ڳجھارتون ۽ ٻيا رنگ کائيندا آھن بلڪل اھري طرح ڳوٺ خميسو خان پٺاڻ۾ به اوطاق قائم ڪئي وئي آھي جنھن جو نالو ڳوٺ خميسو خان پٺاڻ ۾ به اوطاق قائم ڪئي وئي آھي جتي مھمانوازي تمام بھترين نموني سان ڪئي ويندي آھي ۽ سنڌ جي ثقافت ڪچھري اتي پڻ ٿيندي آھي ڳوٺ جا وڏا بزرگ مچ ٻاري اتي ڪچھري جي لاءِ ويھندا آھن ۽ ڳجھارتون ڏيندا آھن تمام خوشگوار ۽ پر سڪون ماحول ھوندو آھي ڳوٺ ۾ جيڪڏھن ڪوبه مسئلو مسائيل ٿيندو آھي ته پنج وڏا گڏجي ويھي صلاح مشھور ڪري حل ڪري ڇڏيندا آھن ڳوٺ خميسو خان پٺاڻ بنيادي سهولتن کان محروم آخر ڪيستائين ،،

 

سجاول کان اوڀر طرف ھڪ تمام وڏو قديمي ڳوٺ آھي جنھن جو نالو ڳوٺ خميسو خان پٺاڻ آھي ھن ڳوٺ ڀرسان ٻيا به ڳوٺ آھن پر ھي سڀ کان وڏو ڳوٺ آھي جنھن ۾ ٻه سؤ کان وڌيڪ گھر آھن ۽ ھزارن جي تعداد ۾ ماڻھو رھائش پزير آھن پر افسوس جي ڳالھ آھي ھي ايڏو وڏو ڳوٺ جيڪو اڃان تائين ھر بنيادي سھولت کان محروم آھي ھن ڳوٺ ۾ ڪي به بنيادي سھولتون مھيا ناھن ڪيون ويون ھن ڳوٺ ۾ جيڪي ماڻھو رھائش پزير آھن تقريبن سڀئي غريب،مسڪين،محنت ڪش ماڻھو آھن.ھتي جا ماڻھو ايترا اٻوجھ آھن جو اليڪشن جي وقت جيڪو ايم پي يا ايم اين اي اچي مٿي تان ھٿ رکي ڪورا دلاسا ڏئي ويندو ھو ء چوندو ھو ته مونکي ووٽ ڏجا آئون اوھانکي گئس مھيا ڪندس،واٽر سپلائي جي سھولت مھيا ڪندس،روڊ رستا ۽گليون پڪيون ڪرائي ڏيندس جيڪي اسڪولن جون ڇتيون ديوارون ٽٽل آھن اسڪولن ۾ فرنيچر ڪونھي اوھانکي اسڪول جو ڪم ڪرائي ڏيندس ڳوٺ ۾ تعليم بحال ٿيندي ان وقت اھرن ڪورن واعدن ڪندڙن کي ووٽ ڏئي ڪامياب ته ھر اليڪشن ۾ ڪرائيندا آھن پر افسوس جي ڳالهه اها آھي ته ن کان پوءِ انھن وڏيرن کي آھي مطالبا وسريو وڃن ۽ ڳوٺاڻا ساڳئي سھولتون کان محروم ڪيترين ئي تڪليفن کي منھن ڏئي رھيا آھن اڄ ھن ڳوٺ جو روڊ جيڪو سجاول کان ڳوٺ تائين ٻه ڪلوميٽر آھي ان ۾ کڏا پئجي ويا آھن ان روڊ جو ڪم شروع نٿو ٿئي مھينن کان وٺي مٽيريل پٿريون روڊن جي سائيڊون کان خراب پيو ٿئي ٺيڪيدار روڊ جو ڏامر کڻي وڃڻ کانپوءِ غائب آھي ڇو جو ھن اندھير نگري ۾ کائو پٽ گھڻا آھن ان ڪري ھنن جي لاءِ ڪير آواز نٿو اٿاري ڳوٺ جا معصوم ٻار اسڪول جي ٻاھران ويھي چٽايون وڇائي سردي ھجي يا گرمي ٻاھر تعليم حاصل ڪن ٿا اسڪولن جو بلڊنگون ٽٽيل آھن اسڪولن ۾ فرنيچر ڪونھي اسڪول جا پلي گرائوند ڪمپائوند وال خستا حالي جو شڪار آھن آخر ڇو ڪيستائين اتي چونڊيل نمائندا چپ ڇو آھن اڄ ڏينھن تائين ڳوٺ ۾ پاڻي جي سھولت موجود ناھي ڳوٺ جا ماڻھو واٽر ۾ وھندل گندو پاڻي پيئڻ تي مجبور آھن جنھن سبب ڳوٺ جا معصوم ٻار ڪيترين ئي بيمارين جو شڪار بنجن ٿا ڳوٺ ۾ ھڪ زبردست پڪو تلاء آھي پر جنھن جون لائينون ٽٽل آھن پاڻي جمع نٿو ٿي سگھي ڇو ته فلٽر وغيره جو ڪوبه سسٽم ناھي سولر پليٽون ته لڳل آھن پر تيز طوفاني ھوائون سبب ڀڄي ٽٽي ويون آھن آخر انھن جي مرمت ڇو نٿي ڪرائي وڃي ھن ڳوٺ ۾ اڄ ڏينھن تائين ڪچيون گھٽيون برساتن سبب گھٽين ۾ ۽ گھرن ۾ ايترو پاڻي جمع ٿيندو آھي جو گھرن کان ٻاھر نڪرڻ مشڪل ٿي پوندو آھي جيڪو پاڻي مھينن تائين جمع ھوندو آھي ڇو ته پاڻي جي نيڪال جو ڪوبه سسٽم ناھي گندي پاڻي سبب مڇر،ماڪورا،۽ ٻيا به ڪيترائي زھريلا جيت نڪرن ٿا جنھن سبب مليريا،ھيپاٽائيٽس ۽ ٻين ڪيترين ئي بيمارين ۾ ڳوٺ جا معصوم ٻار پوڙھا ۽ نوجوان وڪورجو وڃن ڳوٺ ۾ جن جو چوپايو مال آھي جنھن ۾ مينھيون،ڳوھيون،۽ ٻڪريون شامل آھي اھي برساتن ۾ ڳوٺاڻا ڳوٺ جي ٻاھر ڪڍي ويندا آھن ڇوته اندر ھنن جوبيھڻ نا ممڪن ھوندو آھي ۽ گندو برسات جو بيٺل پاڻي پيئڻ سبب ڪيتريون ئي ميھيون ڳوھيون مريو وڃن آخر ھنن جي مالڪي ڪير ڪندو ڪير ھن ڳوٺ ۾ بنيادي سھولتون مھيا ڪرائيندو تاريخ ۾ ڏٺو وڃي ته ھن ڳوٺ جو نالو سجاول جي تاريخ وارو ڪتاب آھي جنھن ۾ ھن ڳوٺ جو نالو شايع ڪيل آھي جڏھن ته وڌيڪ تفصيل موجب خبر پئي آھي ته ھن ڳوٺ جو نالو پھرئين ڳوٺ ابراھيم تارڙو ھو ۽ ان ڳوٺ ۾ وري اليڪشن ٿي جنھن ۾ خميسي نالي رھواسي جنم ورتو جيڪو تمام سٺو بھترين انسان ھيو غريب مسڪينن جو ھمدرد ھن خيال دوست تي رھيو ھو ٻڌڻ ۾ آيو ته جڏھن اليڪشنون ٿيون ھيون تڏھن ھو چيئرمين جي سيٽ تي بيٺو ھو ۽ ڳوٺاڻن کيس مٿو مٿي تي ڪامياب ڪرايو ھو ان کان علاوه وري ڳوٺ ابراھيم تارڙي ۾ نالي وارو شاعر اديب ليکڪ سرويچ سجاولي جھرو شاعر اتي جو رھاڪو ھو جنھن کي ھيئر سرويچ نگر به سڏيو وڃي ٿو ان سان گڏ انھي ڳوٺ ۾ وري حبيب الله سانگي جنھن جو نالو تاريخي شاعرن اديبن سان گڏ آھي جيڪو ھتي جو بھترين شاعر ليکڪ اديب ھو ان به جنم ورتو اڃان به وڌيڪ تفصيل ڪڍندي معلوم ٿيو آھي ته ان جي ڀر پاسي ۾ ڳوٺ سمار پاڙھيري به آھي جنھن ۾ ڪافي گھر آھي سڀني ڳوٺن جو رستو ھڪ ئي آھي سڀئي گڏيا پيا آھن پر ھنن ۾ ڪي به سھولتون موجود ناھن پاسي ۾ ڳوٺ فتح محمد شاھ آھي جتي مينھن ڏنو شاھ بزرگ جي درگاھ آھي آھي قبرستان به اتي ئي آھن ڀر پاسي سان ڳوٺ ان درگاھ تي حاضري ڀريندا آھن ۽ پنھنجن پيارن جون قبرون اتي دفنائيندا آھن تمام بھترين محنت ڪش غريب ماڻھو آھن جيڪي ھر بنيادي سھولتن کان محروم آھي چونڊيل نمائندا سندن ڪابه سار نٿا لھن آخر ڇو ڪيستائين آھي غريب مسڪين اٻوجھ ماڻھو ائين رھندا سجاول جي ھن قديمي ڳوٺ ۾ ھتي جا ماڻھو اسلام  سان گھڻو لاڳاپو رکن ٿا ھتي جا ماڻھو مسجدون آباد ڪن ٿا ھن ڳوٺ ۾ ٻه مسجدون آھي جيڪي پڻ آباد آھن ھن ڳوٺ ۾ ھنن ٻنھي مسجدن ۾ پنج وقت جماعت سان نماز ادا ڪئي ويندي آھي جڏھن ته ڀر پاسي واري ڳوٺ ابراھيم تارڙي ۾ به ھڪ مسجد آھي جيڪا پڻ آباد آھي نماز سان گڏوگڏ ھنن مسجدن ۾ مدرسه به قائم ڪيا ويا آھن جيڪي ڳوٺاڻن پنھنجي مدد پاڻ تحت قائم ڪيا آھن جتي ڳوٺ جا ئي مولوي ۽ حافظ ننڍن توري وڏن کي قرآن شريف جي تعليم جي سکيا پڻ ڏيندا آھن ان کان علاوه ثقافت جي لحاظ کان ھن ڳوٺ جا ماڻھو پنھنجو ڀرپور ڪردار ادا ڪندا آھن ۽ سنڌ جي ثقافت جا ڏھارا ڀرپور جوش اخروش سان ملائيندا آھن ڏٺو وڃي تقريبن ڳوٺن ۾ ماڻھو اوطاقون قائم ڪندا آھن جتي ڳوٺ جا وڏا بزرگ ويھي ڪچھريون ڪندا آھن ۽ نئي نسل کي ڪھاڻيون ڳجھارتون ۽ ٻيا رنگ کائيندا آھن بلڪل اھري طرح ڳوٺ خميسو خان پٺاڻ۾ به اوطاق قائم ڪئي وئي آھي جنھن جو نالو ڳوٺ خميسو خان پٺاڻ ۾ به اوطاق قائم ڪئي وئي آھي جتي مھمانوازي تمام بھترين نموني سان ڪئي ويندي آھي ۽ سنڌ جي ثقافت ڪچھري اتي پڻ ٿيندي آھي ڳوٺ جا وڏا بزرگ مچ ٻاري اتي ڪچھري جي لاءِ ويھندا آھن ۽ ڳجھارتون ڏيندا آھن تمام خوشگوار ۽ پر سڪون ماحول ھوندو آھي ڳوٺ ۾ جيڪڏھن ڪوبه مسئلو مسائيل ٿيندو آھي ته پنج وڏا گڏجي ويھي صلاح مشھور ڪري حل ڪري ڇڏيندا آھن جيڪڏھن ھن ڳوٺ کي ترتيب ۾ آندو وڃي ته وارڊ ٺاھي سگھن ٿاسگھجن ٿا ھن ڳوٺ ۾ پنج پاڙا آھن پنج پاڙن ۾ ٽانڪيون لڳرائي پاڻي پھچائي سھي ٿو پاڻي جي سھولت ھتي بلڪل به موجود نه آھي ڳوٺخميسو خان پٺاڻ ۾ راندين کي پڻ اھميت ڏني وڃي ٿي ھن ڳوٺ ۾ ڪرڪيٽ جوش و خروش سان منوجوان کيڏن ٿا ۽ ٽورنامينٽ به ڪرائين ٿا پر ھن ڳوٺ ۾ ڪو سٺو پلي گرائونڊ نه آھي بلڪل اھري طرح ھو به ڪيترين ئي مشڪلاتن کي منھن ڏيڻ ٿا نو جوان شام جي ٽائيم تي ڪرڪيٽ کيڏڻ کان به محروم آھن ڳوٺ خميسو خان پٺاڻ جي تفصيل موجب اھو به معلوم ٿيو آھي ته ھن ڳوٺ ۾ ھڪ بھترين مشھور ڪيپٽن ڊاڪٽر اسحاق پٺاڻ رھندو ھو جيڪو ڳوٺ جو شان ھوڳوٺاڻن جوھمدرد ھن غريب مسڪينن جڏھن خيال دوست ھوندو ھو ھن سجاول شھر ۾ سندس اسپتال کولي جتي ھو غريب مسڪينن جو بنا ڪنھن فيس به علاج ڪندو ھو ۽ کين وري دوائون به مفت ۾ ڏيندو ھو جيڪڏھن دوائون جا. پئسا به ڏيندو ھو اھرا رحم دل انسان دنيا ۾ تمام گھٽ ھوندا آھن ھو جڏھن ڳوٺ ۾ ڏسندو ھو ته ڪو غريب مسڪين بکايل آھي ته ان کي راشن ڪپڙا ۽ انھن جون ننڍيون وڏيون خواھشون پوريون ڪندو ھو ھن جي جيڪو دل جي تڪليف سبب فوت تي ويو ھن جي وڇوڙي کانپوءِ ڳوٺ ۾ سوگ جي لھر ڇائجي وئي ھن جو وڃڻ کانپوءِ ڄڻ ڳوٺ مان رونق وئي ھلي ڳوٺ ويران بڻجي ويو

ڳوٺ خميسو خان پٺاڻ ۾ چوري جون وارداتون پڻ گھڻيون ٿينديون رھن ٿيون ڪڏھن ڪنھنجي مينھن ڪاھجي وڃي ٿي ڪڏھن ڪنھنجي ڳئون ۽ وري ڪڏھن ڪڏھن روڊ تان جيڪو سڄو ڏينھن مزدوري ڪري ڪجھ پئسا ڪمائي اچن ٿا انھن کان ڦڙ ٿيو وڃي وري ڳوٺاڻا ڪجھ ٻنين جو ڪم ڪن ٿا ڪجھ ھوٽلن تي ڪم ڪن ٿا جڏھن ٿڪجو ثثجو اچي رات جا ڪجھ پھر آرام ڪن ٿا ته وري چوريءَ جا آزار وڌي وڃڻ ڪري ڪنھن جي مينھن نه ھوندي آھي ڪنھن جي ڳئون نه ھوندي آھي ان ريت ان ڊنھي ڊپ کان آرام به نه ڪندا آھن آرام کان به محروم آھن ڳوٺ خميسو خان پٺاڻ شھر کان ٻه ڪلوميٽر پري آھي جنھن جيڪري جيڪڏھن ڪو ايمرجنسي ۾ بيمار ٿئي تو ته ان کي شھر تائين پھچائڻ ۾ تمام گھڻي مشڪلات پيش اچي ٿي ھي تمام وڏو ڳوٺ آھي ھن ڳوٺ جي آس پاس ۾ ٻيا به ڳوٺ آھن جنھن جيڪري ھن ڳوٺ ۾ اسپتال جو ھجڻ لازمي آھي ھي تمام وڏو ڳوٺ آھي ھن سان گڏ ڳوٺ ابراھيم تارڙو به آھي جنھن جو لائيٽ ساڳئي آھي پر ٽرانسفارمر ھڪ آھي تمام ننڍو آھي جنھن جيڪري لائيٽ به سھي نٿي ھلي روزخراب ٿي ويندي آھي پر ڪير به نه ٺھرائيندا آھي ڳوٺاڻا پنھنجي مدد پاڻ تحت ڦوڙي فنڊ ڪري لائيٽ ٺھرائيندا آھن پر ان کان علاوه جيڪي تارون آھن اھي به تمام ڪمزور آھن اھو خوف ھميشه رھندو آھي ته ڪنھن به وقت تيز ھوائون سبب اھي تارون ڪري سگھن  ٿيون ۽ ڪٿي ڪو جاني نقصان نه ٿئي.

Isra Soomro IR

To be checked 

Jan 26, 2021 After due date

Isra Soomro

MMC/2k20   Roll#23

Where did greenery of Qasimabad went?

Qasimabad is located in Hyderabad which is the second largest city of Sindh. Qasimabad was named after Bin Qasim invaded Sindh. If we talk about 10 to 15 years back, Qasimabad was not that much populated and not even that much polluted. Upper side of Qasimabad which is connected to M9 motorway was mostly an agriculture area or river bank, small and tine villages of Soomro community were also located on the edge of the city. In center of Qasimabad there is Wadhu wah which was used for watering lands of cantonment.

These green lands at the both side of the Wadhu wah road, sun ­­rise from east, freshwater released from river Indus for cantonment lands in Wadhu wah use to give an alluring scene. But I have to say it with great regret that, this alluring scene don’t exist anymore.

Both side of Wadhu wah are now converted into housing schemes and huge building due to which sun rise is not visible anymore. Wadhu in converted into great gutter line of Qasimabad, no more freshwater in it because it is in no use of cantonment lands now.

Those agriculture lands were inheritance of Soomro community and they claim those lands were seize or where forcefully purchased on low rates from us due to that we are now live under privilege life with poor background and we have to do small jobs to meet our family needs.

Nafees Soomro a Vegetable merchant in Qasimabad claims his dad was one of the most extravagant man locally, his dad use to possess 120 acer land in Qasimabad yet now he and his sibling is compelled to remain on vegetable truck. He further on revealed to us that “my dad was dependent on play a game of cards, in that addiction he lost everything and today we are enduring and live in a rented house in a similar town where our dad had a particularly enormous name”. There town is known as “Soomra goath”. We went to Soomra goath with that vegetable merchant to inquire that, what he is says is true or not.

There we met an elderly person. As per locals he was proprietor of in excess of 100 acer of land close to their town however his cousins grabbed it from him and sold it to some construction company at a low rates, but now he is forced to beg door to door to meet essentials of life. Further on we met a lady who was claiming to be only child of her parents further on she said “my parents were poor and they sold all their land to a constructor to get me married, but that constructor bought the land from my father at a very low price and when the constructor started plotting on those land, our house was next to it so he also captured it from us. My father was a farmer, after losing his house he spend rest of his life homelessly or on rented house”.

 

We then found that about 89% of the residents were living in poverty, but they claimed that their ancestors owned agriculture land and the area around their village had remained theirs in the past.

The agriculture land they were claiming were none other than agriculture lands located both sides of the Wadhu wah which are now housing schemes and buildings, we had talked about in start. After seeing all these situation we decided to talk to some authorities which are responsible.

First of all we visited HDA office and met Mr. Aamir Bhatti, we told him about complete situations, that how the poverty is reaching to the peek in Soomra goath and how miserable life they are spending, he acknowledge that his department has all data about the situations but they have no powers regarding to the propertied to any area their duties are about the maintenance of roads and areas. To look after the WASA and savage system of the society. They ask us to visit revenue office located at “Thandi Sarak”, according to Mr. Aamir they have the records of all type of properties but before visiting them we decided to visit Town Planning office as we were been informed by some senior person that department is going to be useful for us and as we already had to visit revenue office so the Town Planning is also located on Thandi Sarak.

Town Planning is in Shabbaz building on Thandi sarak but we didn’t get any information regarding to our work, they said “our work is just to create maps for builders, just like where pipeline should be fixed, where road starts from and where it should be end”. They suggested us to meet a renowned estate agent, according to them he would be helpful in proving us details regarding to our issue.

On their suggestion we visited Mr. Shahid Siddique a very famous and renowned estate agent of Hyderabad. According to him “in the past, I was an estate agent who sold most of the lands in Qasimabad but now there have been so many estate agent so I don’t work for Qasimabad anymore”.

But as we were informed that he has contacts with constructors and builders we were sure he would be able to answer are query. So we bluntly talked about the poverty level of life in Soomra Goath and their claims after listening to us calmly he said “as I have worked for so many years in Qasimabad, I have knowledge regarding to issues of Soomra Goath but their claims are slightly wrong, might be their lands has been grabbed by them but constructors and builders are not the one who did this. Maybe any blood relative had done such thing with them”. After listening to him we asked him “how this could be? While they are very sure about their claims”. Then we asked him about their claim of “low rates” no this claim he further on revealed to us that “when land is an agriculture land its rates are less than as compare to that land which are used for plotting, in their case it has been same that when sold it, it was an agriculture land but after converted to housing scheme its rates has been increase so this is the only reason that they believe they are been cheated by constructors and builders. Still if you have any confusion, I know someone in information department who can be useful for you in your inquiry”. He set our meeting with Mr. Riaz Memon in Information department.

We thanks him and move towards meeting Mr. Riaz Memon from information department his office was also in Shabbaz building. We decide to go to revenue office as we were informed before they can provide us some information but after meeting Mr. Riaz Memon our plans and ideas were changed. According to Mr. Riaz Memon “these lands were private property so it is near to be impossible to sell on low rates or be grabbed by any contractor or builders. Private properties are sold on their required rates or the rate of that area”. As we told him we are going to visit revenue office he told us it would useless and waste of time. Further on we asked him can he show us any legal or official documents which can show us that those land were not grabbed by any powerful constructor or builder or were not bought on low rates. In this situation he said “I can’t help you with documentation but if you are looking for documents you have to visit PNDC at civic center and have to meet Mr. Syed Nadem Rizwan director of the department, he may be helpful for you in search of documents”. We thanks Mr. Riaz and moved on to meet Mr. Syed Nadem Rizwan.

This complete investigation was not just of one day it took almost complete month. It was not as we visited someone and they welcomed us open heartedly. We had to wait for them for hours and hours, some of them ask us to come next day or another day but we didn’t let it go. We stayed motivated and worked on our investigation. But till now we are unable to meet Mr. Syed Nadem Rizwan due to some reason or another reason but we haven’t quit the job and still hoping to meet him soon Inshah.Allah

 

Mehak Umrani Travelogue

To be checked 

No foto

Mehak Umrani - Travelogue

2020/MMC/32 

منھنجو والد صاحب نوڪري جي ڪري حيدرآباد قاسم آباد م رھائش اختيار ڪئي ۽ سڄي فيملي به شفٽ ٿي 

حيدرآباد اچي آباد ٿي اسان به ڪجھ تعليم ڳوٺ م حاصل ڪئي ان کان پوء جڏھن حيدرآباد رھائش ٿي بقايا تعليم حيدآباد حيدرآباد م حاصل ڪئي اسان پنھنجي بابا سان گڏجي سال ٢٠١٠ م گمھڻ جي شونق سان ڪرچي جو پروگرام ٺاھيو اسان جي بابا سان کي تيار ڪيو منھنجو بابا منھنجي ھڪ ڀيڻ ھڪ ڀاء ۽ آئون اسان چار گھر جا ڀاتي پنھنجي ڪار ۾ صبح جو پنھنجي قاسم آباد واري گھر کان نڪتاسين اسان جي گاڏي نسيم نگر روڊ کان وادو واھ رستي سان ھلندي اچي بائي پاس تي چري ڪرچي ڏانھن روخ گاڏي بابا ھلائي رھيو ھو بابا اسان کي ھر طرح سان گائيد ڪيو ھيو انھي ڪري اسان ٻارن اسان ٻارن ھي پھريون سفر ھيو ڪراچي جو گاڏي دسنڌو درياء جي پل تي چري بابا اسان کي ٻڌايو اھي سنڌو درياء آھي سنڌو ۾ پاڻي ٿورو ھيو گاڏي پنھنجي رفتار سان پئي ھلي اڳيان ٽول ٽيڪس آيو پنھنجي لائن م ھيون ٽول ڪراس ڪيوسين اڳيان وري ٻيو ٽول پلازھ آيو اھي به ڪراس ڪيوسين سپر ھائي وي تي گاڏي جي اسپيد لمٽ ھئي ١١٠ ڪلو ميٽر في ڪلاڪ جي رفتار بابا اسان کي ٻڌايو ھن روڊ تي گاڏي ھن رفتار م ھلندي آھي روڊ جي ٻنھي طرف کان جبل جو علائقو ھو ڪٿي سائو ڏسڻ م پئي آيو تي ڪٿي جبل جي شڪل ھئي ڪجھ دير اڳ م ٿوري بارش وسي ھئي ھن علائقي م تر جبل پري کان سائو ڏسڻ م پئي آيو ڪافي منزل کان پوء نوري آباد جو اسٽاپ آيو اسان کي بابا گائيد ڪيو ائين پوري رستي سان اسان کي سڀ ڪجھ ٻڌائندي ھليو ڪافي پند کان پوء بابا ھلي گاڏي ھڪ اسٽاپ وٽ روڪي ھئي ڪاٺور وارو اسٽاپ جنھن جي ٻني پاسن کان ھوٽل ٺھيل ھئي اسان ھڪ ھوٽل وٽ گاڏي مان لٿاسين ان ھوٽل جو نالو جدھ رسٽورنٽ ان م فيملي سائيد الڳ ھئي اسان وڃي فيملي ھال م ويٺاسين اڳ م اوتي ڪافي ماڻھو فيملي سان ويٺل ھئا اسان ھڪ ٽيبل تي ويٺاسين ھوٽل جو (وئيٽر)بابا ان کي ناشتو چيو ڪجھ دير کان پوء اھو ناشتو کڻي آيو اسان ناشتو ڪيو ۽ چانھ به پيتي ۽ اوتان اسان اڳ تي روانا ٿياسين اڳ تي ھلي بانا اسان کي چيو پھريان ھلون قائد مزار اتان کان پوء اڳتي ھلنداسين انھي ڳالھين م ڪراچي جو ٽول پلازھ وٽ اچي پھتاسين ٽول ڪراس ڪري سدو وياسين سھراب ڳوٺ کان اسان انٽر ٿياسين ڪراچي شھر ۾ ڪرچي م گاڏين جي رش گھڻي ھئي بابا گاڏي ڪراچي م آرام سان ھلائي ڇو جو ڪاچي شھر جي ڊرئيونگ ٿوري ٽف آھي اسين پھريان مزار قائد تي وياسين اوتي گھمياسين ۽ مزار تي ھازري ڀري پوء اسان قول پرھياسين ۽ دعا ڪئي مزار جي سڪيورٽي به ھئي مزار قائد کي وڏي ايريا مليل ھئي اوتي سياسي جلسح به ٿيندا آھن ان کان پوء اسان وياسين طارق روڊ تي اتان ٿوري خريداري به ڪئي ان کان پوء اسان وري روخ ڪيو ڪلفٽن جو اتان اسان سڌو وياسين شاھراھ فيصل تي چرھي ھوٽل رجنٽ کان اڳتي ھلي امريڪن ايمبيسي کان ٿيندا وياسين ٽين تلوار اتي ٿورو چڪر لڳايوسين اتان کان اڳ تي وياسين دو تلوار , دو تلوار کان پوء وياسين زم زما آئلرن گھمي فري وري واپس آياسين اتان دو تلوار کان وري اتان وياسين بلاول چورنگي بلاول ھائوس کي وڏي ديوار لڳل ھئي اتا ورص وياسين درگاھ عبدالل شاھ غازي اسان اتان ڪجھ گل ورتاسين چاڙھين تان چرھي درگاھ اندر وياسين اتي به قل پڙھي دعا گھري واپس ھيٺ آياسين اتان اسان رخ ڪيو سمند جو جنھن کي سي ويو چوندا آھن سي ويو جي روڊ تي گاڏي چرھي اھي روڊ وٺي اڳ تي ھلي جتي ڪجھ ماڻھن جي رش ھئي ھتي گا۽ي پارڪنگ م بياري اسين سڀ بابا سان گڏ سمند ڏانھن وڌياسين اسان سمنڊ جي پاڻي م لٿاسين بابا ھڪ اسٽال لڳل ھو اوتي ڀرھ م ڪرسي تي وھي رھيو ان پاڻي م ڏاڌو مزو ورتوسين سي ويو جو نظارو تمام وڻندر ھيو اسان اتي ڪجھ تصويرون ڪڍيوسين پاڻي م اسان جا ڪپڙا به پوسي ويا ان کان پوء اٺ تي چرھي چڪر ڏنو ان کان پوء اتان گاڏي م چرھي واپسي لاء تيار ڪئي واپس اچڻ لاء بابا چيو تي ھاڻي ھلون ٿا ائيرپورٽ تي بابا گاڏي کي ڊفنس جي علائقي کان ٿيندو اچي ڪيوم آباد کان فري محمود آباد کان سڌو بلوچ پل واري روڊ کان اچي شاھراھ فيصل تي چرياسين اتان سڌو آياسين ائيرپورٽ تي پارڪنگ لاء ائيرپورٽ جي سڪيورٽي سخت ھئي گاڏي چيڪ ڪري اڳيان ودڻ لاء سڪيورٽي واري اشارو ڪيو اڳ تي ھلي ھڪ ڪمپيوٽر جي راڊ لڳل ھئي روڊ جي سامھون بانا گاڏي روڪي روڊ جي سائيد م ميشن لڳل ھئي ان م ھڪ بيل لڳل ھيو بابا ان کي دٻايو ان مان پرچي نڪري آئي ان کان پوء اھا راڊ مٿي تي گاڏي ھلي اڳ تي وئي پارڪنگ م گاڏي بيارسين اسين لھي وڃي ھيٺ ائيرپورٽ م وياسين ھيٺ کان گمھي پوء لفٽ ذريعي مٿي وياسين ھيٺيون پورشن گھمياسين جھاز جي آچڻ ۽ وڃڻ لاء جا ٽائيم ٽيبل لڳل ھئا اھو سڀ ڪمپيوٽرز ھئا ان کان پوء وري لفٽ م چرھي مٿي وياسين اتان کان جھاز جي ھيٺ لھڻ ۽ مٿي اوڏمڻ جو نظارو ڏٺوسين ڪافي سارا جھاز ھيٺ لٿا پئي ۽ ڪافي وڏا وڏا جھاز ھئا دنيا جي ھر ملڪ جا جھاز پئي آيا اوڏامڻ لاء تيار ٿيا پئي اتي مٿي ڪنڊيشن م اسان چانھ به پيتي اتان وري لفٽ ذريعي ھيٺ آياسين فسٽ فلور تي گرئوند فلور م ھيٺ آياسين جيڪي ماڻھو جھاز مان لٿا ٿي اھو گرئوند فلور مان ٻاھر نڪتاسين ڪافي رش ھئي اڪثر گھڻان ماڻھو سعودي کان واپس آيا ھئا رات جا تقربن اٺ بجي جو ٽائيم ھيو ائيرپورٽ روشني سان پئي چمڪيو جيڪو ائين لڳو پئي جھڙو ڏينھن جو نظارو ھجي اتان گھمڻ لاء واپسي جي تياري ڪئي ائيرپورٽ کان گاڏي م ويٺاسين اتان نڪتاسين ٽيڪس واري پرچي اڳيان وٺيل ٽيڪس وصول ڪرڻ وارن کي ڏنئي پوء اتان نڪري گاڏي اڳيان روڊ تي چھري ماڊل ڪالوني کان ملير ڪنٽ واري روڊ کان اچي سپر ھائي وي روڊ تي اچي چھرياسين اڳ تي ھلي ٽول ڪراس ڪيو ان کان پوء اڳ تي ھڪ رسٽورنٽ ال ڪوسيا تي گاڏي بابا روڪي اتي فيملي ھال م ويٺاسين اھو ٽائيم رات جو ١٠ بجي جو ھو اسان ماني کاڌي اتان کان پوء ١١:٠٠ بجي نڪتاسين صبح کان وٺي سڄي ڏينھن جو سفر ٿڪي پياسين پر گھمڻ جو مزو به ڏاڊو آيو واپسي م جتي جتي گھمياسين وري ان جي باري م ڪچھري ڪندي اياسين رات جو ٽائم واپسي جي راون سفر جي ھئي خبر ھي ڪونه پئي سفر جي ۽ رات ھڪ بجي جي ٽائم تي پنٺنجي گھر پھتاسين گاڏي اندر گھر م داخل ڪري ۽ سڀ پنھنجي پنھنجي ڪمري م آرام ڪيو اھي ھيو اسان جي ڪرچي جو سفر اسان جي ھن پھرين سفر ۾ پنھنجي فيملي جي به ڪمپني ملي تمام سٺو مزو آيو

Practical work carried under supervision of Sir Sohail Sangi 

Waqar Ali Khokhar Travelogue Larkana to Hyderabad

 To be cheked. No photo

Waqar Ali Khokhar

  Roll No# MMC/2020/58

 Do not use English while writing in Sindhi.

It should be informative and interesting. 

حيدرآباد کان لاڙڪاڻي تائين

 

حيدرآباد کان لاڙڪاڻي ڏانھن 5 ڪلاڪن جي سفر لاء اسان کي صبح جو 8 بجي نڪرڻو ھو منصور جي لاپرواھي جي ڪري ڏيڊھ ڪلاڪ ڌير ٿي وئي.

۽ اسان 30 :9 وڲي حيدرآباد مان نڪتاسين جامشوري پھچڻ تي اسد کي (Pick) ڪرڻ باد اڌ ڪلاڪ اتي لڲي ويو

ھن 316 ڪلو ميٽر جي منزل دوران جامشوري کان سيھوڻ تائين آبادي نہ ھجڻ ڪري پڻ (Boring) محسوس ٿيڻ کان پوء سيھوڻ شريف جي آبادي ۽ ھن جي دل کي لڀائندڙ جبلن روح کي لڀائي ڇڏيو ۽ سيھوڻ کان اڲتي ويندي ۽ آبادي ھجڻ ڪري من لڀڻ لڲو,

دادو (Cross) ڪرڻ کان پوء چارني دوست فيصلو ڪيو تہ

ھن سفر ۾ (موئن جو دڙو) ۽ لاڙڪاڻي جون ڪجھ ٻيون شيون پڻ (Visit)  ڪنداسين,

ميھڙ شھر مان ويندڙ روڊ جيڪو راڌڻ کان ٿيندي لاڙڪاڻي تي ختم ٿيندو آھي انھي رستي کان وڃڻ جو مقصد وقت بچائڻ ھو,

راڌڻ کان اڲتي رستي جي خبر نہ ھجڻ ڪري اتي جي ماڻھن کان پڇڻ دوران محسوس ٿيو تہ اتي جا ماڻھو تمام گھڻا مھمان نواز ۽ مدد ڪندڙ آھن اتي جي ماڻھن جي مدد سان جڏھن اسان (موئن جو دڙي) جي ويجھو پھتاسين تہ ھڪ عجيب احساس محسوس ٿيڻ لڲو جيڪو اسان ھميشہ (20) روپين جي (Note) تي تصوير ڏسنداسين ھا تصوير اصل ۾ اکين جي سامھون ھئي.

(620) ايڪڙ تي وڇايل ھي کنڊرات ھڪ عجيب منظر

پيش پيا ڪن ھزاري خيال من ۾ پئي آيا ۽ پري پري تائين آبادي نہ ھجڻ ڪري ھن جو (Structure) صاف نظر پئي آيو افسوس جي ڲالھ آھي جيئن (Gate) تي ( Ticket) لاء وياسين تہ خبر پئي تہ (Covid-19 Situations) جي ڪري ھن تفريح گاھ کي (Lock) ڪيو ويو آء,مايوس ٿي جڏھن واپس ٿيڻ لڲاسين تہ (Gate) کان ٻاھر ئي ھڪ شخص مليو حال احوال کان پوء ان ٻڌايو تہ مان ھت (Duty) ڪنڌو آھيان ۽ منھنجي (duty) پٽي واري آھي مان ھتي جي سار سنبھال ۽ ٻوٽن گولن کي پاڻي ڏيندو آھيان ۽ مان ھتي ئي جو رھائشي آھيان (علي نواز سيال) نالي شخص جي انھي ڲالھ کان پوء منھنجي من ۾ سوال آيو تہ ڇا توھان کي ھن جگھ جي باري ۾ ڪجھ (Knowledge) آھي تہ جواب ۾ چيائي ھا مونکي ڪافي ( Knowledge) آھي ھن جگھ جي ۽ مون کي ھتي (8) سال ڪم ڪندي ٿي چڪا آھن ۽ منھنجو پيدائشي ھنڌ بہ ھتي آھي منھنجو ڲوٺ ھن تفريح گاھ کان (5) ڪلو ميٽر اولھ ۾ واقع آھي

ھن (علي نواز سيال)نالي شخص ٻڌايو تہ ھن تفريح گاھ جو نالو (موئن جو دڙو) آھي جيڪو لاڙڪاڻي شھر کان (20) ڪلو ميٽر جي دوري تي واقعي آھي ھن جي تاريخ (2600) سو قبل مسيح آھي ھي شھر ٻن حثن ۾ واقعي ھو غريبن ۽ اميرن جو رھائشي گاھون الڲ الڲ ھونڌيون ھيو ھي شھر انھي دور جي (Modern City) ھوئي,

اگر ھن دور ۾ (موئن جو دڙو) کي (Dubai State) سان ملايو وڃي تہ ڪائي غلط ڲالھ نہ آھي (موئن جو دڙو) انھي دور جي ترقي آفتا رياست ھوئي ھر ماڻھو اتي رھڻ يا وڃڻ جي خوائش رکندو ھو (موئن جو دڙو) (2600) سو قبل مسيح جو (Dubai State) ھو ھن شھر جي کنڍرات ۽ گھٽين ۾ گمھڻ دوران توھان محسوس ڪنڌو تہ ھي شھر ھڪ (Planning) تحت تيار ڪيل آھي جنھن ۾ توھان کي انھي سھوليات جا نشان ملندا جيڪي انھي دور جو آم ماڻھو تصور بہ نہ ڪري سگھندو ھو اميرن وارو پاسو ھڪ گھٽي تي مشتمل ھو ۽ انھي گھٽي مان ڪافي ٻيون ننڍيون سڌيون گھٽيون بہ نڪرنڌيون ھيون

اميرن واري پاسي ۾ درس گاھ اناج زخيراندوزي لاء گدام ۽ (Swimming) پڻ موجود ھو ۽ پڪي گھرن ۾ بيت الخلاء ۽ صاف پاڻي لاء کوھن جي سھولت پڻ موجود ھئي ۽ خراب پاڻي جي نيڪال لاء زيري زمين ناليون اڄ بہ موجود آھن

 

مالدار حڪومتي ۽ مذھبي يا اعلي حيثيت وارا ماڻھو مرڪزي شھر ۾ رھندا ھئا غريب ۽ ھيٽيئن طبقي سان تعلق رکندڙ ماڻھو شھر کان ٻاھر رھندا ھئا غريبن واري پاسي جي مليل آسارن مان اندازو لڲايو ويو آھي تہ ھن پاسي جا ماڻھو لوھار جو ڪم ۽ ڪپڙو ٺاھڻ جو ھنر ڄاڻيندا ھئا ڪاشتڪاري ۾ ڪپھ جو فصل گھڻو ڪندا ھئا انھي دوران منصور (علي نواز سيال) نالي ھمراھ کان پڇيو تہ ڇا توھان کي خبر آھي ھي شھر قديم ڪيئن ۽ ڪڏھن مليو,,,,?

تہ (علي نواز سيال) نالي شخص ٻڌايو تہ ھي شھر 1922عيسوي ۾ راخل داس نالي ھندوستاني شخص دريافت ڪئي ھئي جنھن جي اطلاء  (Archaeological serve of India) کي ڏني وئي پوء ھڪ انگريز

(Director Gernal John Marshal)

کوٽرائي شروع ڪئي جيڪا ڪافي ارسو ھلندي رھين ۽

ھزاري آسار مليا ھن جگھ جي آخري کوٽرائي (2010) ۾ بند ڪئي وئي ۽ ھن جگھ جي کوٽرائي (10) سيڪڙو تي مشتمل آھي اتي جي علائقي ۾ سم سئڪ ھجڻ ڪري باقي کوٽرائي کي بند ڪيو ويو ھن کوٽرائي مان ملندڙ شيون ۽ آسار (Museum) گھر ۾ پڻ اڄ بہ موجود آھن آخر ۾ ھن (Airport) ۽ انھي علائقي جي باري ۾ ٻڌايو جيڪو اسان جي اکين جي سامھون ھو ( Airport) جو منظر ڏسڻ ۾ ڪنھن رڻ پٽ کان گٽ ڪون ھو ھن ٻڌايو تہ ڪنھن دور ۾ ھي (Airport) آباد ھو پر ھاڻ ڪنھن (Emergency) لاء (use) ٿيندو آھي ۽ ھن علائقي ۾ ڪنھن کي بہ ڪو خطرو نہ آھي ۽ ماڻھو ڌير مدار رات جو بہ پنھنجن گھرن ڏانھن سفر ڪندا آھن ۽ ھتي جا ماڻھو تعليم آفتا ۽ مھمان نواز آھن,

 

۽ اسان انھي ھمراھ کان موڪلائي پوء ڏوڪري روڊ کان ٿيندي لاڙڪاڻي شھر ڏانھن روانو ٿياسين ھن (20) ڪلو ميٽر جي سفر دوران ھلندڙ ڪار مان جڏھن آريجا ڲوٺ ويجھو (Quaid-E-Awam Larkana Campus) تي نظر پئي تہ جيئن روح ۾ ھڪ خوشي جاڲي پئي پر انھي روڊ تي اھا ھڪ درس گاھ موجود نہ ھوئي پر اھڙيون (3) ٻيون بہ واقعي ھيون جنھن مان

(1) (SBB University Larkana)

(2) (Girls Cadet College Larkan)

(3) (Army Boys Cadet College Larkana)

پڻ واقعي ھئا ۽ اھي سب درس گاھون ڏسي مونکي پھري دفا پنھنجي (Education System) تي فخر ٿيڻ لڳو۽ من ۾ خيال آيو تہ اگر اسان جي سنڌ امڙ ڌرتي تي اھڙي طرح درس گاھون جا تعمري ڪم ٿيندا رھيا ۽ تعليم ۾ واڌ ايندي رھي تہ ھڪ ڏينھن اسان بہ تعليم آفتا قومن ۾ شمار تينداسين,