Sunday, 31 January 2021

Students of Media Department Blog links

 Blog links of Students Media Department MA Previous batch 2020 

University of Sindh

Farheen Ujjan MMC 66

https://ujjanfarheen.blogspot.com/2020/07/farheen-ujjan.html?m=1  

Bilal Junejo MMC/15

https://loudspeaker2020.blogspot.com/2021/01/the-girl-who-changed-karachi-forever.html 

Bilal Mustafa MMC 16

https://bilalmustafadrafts.blogspot.com/2021/01/historical-place-mohen-jo-daro-sindh.html

Sarfraz Noor  MMC ...

https://sarfaraznoorthoughts.blogspot.com/2021/01/sandspit-beach-karachi-by-sarfaraz-noor.html 

Shumaila Rind MMC ......

https://shumailarind.blogspot.com/2021/01/blog-post.html?zx=e5959e1c4f128253 

Noor Jehan MMC-----

https://noorkhaskheli.blogspot.com/2021/01/article-noorjehan-khaskheli.html

Waqar Soomro MMC/59

https://thewaqarsoomro.blogspot.com/2021/01/killers-in-your-bathroom.html 

Saira Chandio MMC 47

https://sairacham.blogspot.com/?m=1

Komal Khan MMC 28

https://komalkorai57.blogspot.com/2021/01/my-journey-to-lahore.html

Isra Soomro 

23 

 






https://mere-khayalat-by-asra-s-soomro.blogspot.com/2021/01/ambitious-girl-in-our-society.html?m=1 

Sanam MMC 48

https://sanamlakho.blogspot.com/?m=1

#FarheenUjjan, #IsraSoomro, #Sanam, #BilalJunejo, #WaqarSoomro,  #ShumailaRind, #BilalMustafa, #SohailSangi, 

 

PPT Assignment

Samad Hussain Mangi MMC/52

https://www.slideshare.net/sarmadmangi/sarmad-hussain-mangima-prev2k20mmc52event-planning-and-management 

https://www.slideshare.net/sarmadmangi/sarmad-hussain-mangima-prev2k20mmc52photojournalism 


Waqar Soomro MMC 59 

https://www.slideshare.net/WaqarAliSoomro2/waqar-alima-prev2k20mmc59event-planning-and-management 

https://www.slideshare.net/WaqarAliSoomro2/waqar-alima-prev2k20mmc59self-marketing-tips 

Under guidance of Sir Sohail Sangi

List 

Blog

1.   Farheen Ujjan MMC 66

2.   Bilal Junejo MMC/15

3.   Bilal Mustafa MMC 16

4.   Sarfraz Noor  MMC ...

5.   Shumaila Rind MMC ......

6.   Noor Jehan MMC-----

7.   Waqar Soomro MMC/59

8.   Saira Chandio MMC 47

9.   Komal Khan MMC 28

10. Isra Soomro 23

 

PPT Assignment

1.   Samad Hussain Mangi MMC/52

Waqar Soomro MMC 59

Sarfraz Noor IR Dadu Hospital

Department of Media.  University of Sindh

Investigative Reporting 

Under supervision of Sir Sohail Sangi 

By Sarfraz Noor 

۔ تعمیر کب شروع ہوئیَ  یہ واضح نہیں کہ کتنا حصہ بنا ہے یا عمارت میں کیا کیا تعمیر ہوا ہے 

انٹروکو دلچسپ اور معلوامتی ہونا چاہئے 

  املا کی بہت ساری غلطیاں۔ انویسٹیگیشن رپورٹ کسی چیز کو بے نقاب کرتی ہےَ بنیادی سوال کا جواب ہے؟

 Investigation Report-Sarfaraz Noor/2K20/MMC/50

750 words with photos

دادو میں بننے والی 435 بیڈز پر محیط ہسپتال نو سال سے عدم توجہ کی شکار

ڈسٹرکٹ دادو (یا ڈسٹرکٹ ہیڈکوارٹر دادو) میں تعمیر ہونے والی 435  بیڈز پر مشتمل،شہید محترمہ بینظیر بھٹو کے نام سے منصوب سرکاری ہسپتال پچھلے نو سال سے انتظامی نااحلی کی وجہ سے پایہء تکمیل تک نہ پنہنچ پائی۔تعمیراتی کام نو سال سے معطل جبکہ متعلقہ حکام کی عدم توجہ کی وجہ سے تعمیر شدہ عمارت بھی خستہ حال دکھائی دینے لگی۔

یاد رہے کہ اس ہسپتال کا بنیاد پیپلز پارٹی کے شریک چیئرمین اور سابقہ صدر پاکستان آصف علی زردادری نے اسلام آباد سے سال 2010 میں بذریعہ وڈیو لنک کیا تھا  تاہم یہ منصوبہ منظر عام پر سال 2012 میں آیااور اسے لگ بھگ دو سال کے عرصے میں مکمل ہونا تھا تاہم نو سال سے زائد عرصہ گذرنے کا باوجود بھی یہ منصوبہ ابھی تک مکمل نہ ہوسکا۔ منصوبہ 15 ایکڑ پر محیط وسیع العرض زمین پر بنایا جانے والا تھا جو کہ سندھ حکومت کی جانب سے خریدی گئی تھی، جس میں 435 بیڈ پر مشتمل وارڈز اور 16 بلاکس بنائے جانے والے تھے۔ پورے منصوبے کی کل لاگت دو ارب منظور ہوئی تھی جبکہ چار ارب سے زائد لاگت ہونے کے باوجود یہ منصوبہ تا حال نامکمل اور کتوں بلیوں اور دیگر جانوروں کے گھر میں تبدیل ہو چکا ہے۔ اس ساری صورتحال کے باوجود حکام کی طرف سے کوئی پیش رفت دکھائی نہیں دے رہی۔ وہاں کے مقامی لوگوں کا کہنا تھا کہ اس وقت دادو شہر میں ہستال کی اشد ضرورت ہے لیکن اگر یہ منصوبہ زیادہ عرصہ عدم توجہ کا شکار رہا تو ایک دن زمین بوس ہوکر تاریخ کا ایک نامکمل حصہ بن کر رہ جائیگا۔ 

ڈسٹرکٹ ہیلتھ آفس دادو کے چیئرمین زاہد ڈاوچ نے بتایا کہ ہسپتال ان کے انڈر کور نہیں بلکہ کراچی کے کسی انڈس ادارے کے ذمے دی گئی ہے اور ان کی انتظامیہ ہسپتال کو سنبھال رہی ہے، اس کی بجٹ محکمہ صحت سے آتی ہے اور اس سے ان کا کوئی تعلق نہیں۔ جبکہ انڈس ہاسپیٹل کی انظامیہ ( سنجیدہ معاملہ ہے۔ نامعلوم ذرائع نہیں دے سکتے، ) سے بات کرتے ہوئے پتہ چلا کہ اگر اس منصوبے کی بجٹ دو ارب منظور ہونے کے باوجود چار ارب سے اوپر چلی گئی ہے تو انہیں نہیں لگتا کہ یہ ہسپتال کبھی مکمل بھی ہو پائیگی۔

ڈسٹرکٹ کوآرڈینیٹر دادو سمیع اللہ کے ساتھ گفتگو سے پتہ چلا کہ ان کی پوسٹنگ حال ہی میں دادو میں ہوئی ہے اور فی الوقت اسے اس منصوبے کے بارے میں کوئی جانکاری نہیں۔ 

منصوبے کے مکھیہ ٹھیکیدار لالا نے بتایا کہ اس منصوبے میں صرف ہو ایک اکیلا ٹھیکیدار نہیں بلکہ 18 سے 20 اور بھی ہیں جو کہ الگ الگ کاموں کے لئے مخصوص کئے گئے تھے جن میں بلاکس، بجلی، پانی، چھتوں،ٹائیل کے کام شامل ہیں۔ ان کا کہنا تھا کہ اب بجٹ رلیز نہیں ہوتی۔مزید یہ کہ اس منصوبے کے بجٹ دو ارب سے بڑھ گئی ہے کیونکہ مٹیریل کے نرخ میں دن بہ دن اضافہ ہورہا ہے اور جب تک انہیں بجٹ نہیں ملتی  وہ  کام نہیں کرینگے۔ 

سماجی کارکن مزمل علی نے بتایا کہ بہت سے مزدوروں نے ہسپتال کے منصوبے پر ارتقائی مرحلے سے کام کیا تھا لیکن حکومت کی نا اہلی اور عدم توجہ کے باعث مزدور بچارے اپنی تنخواہ کے منتظر ہیں۔ لوگوں کا یہ بھی خیال ہے کہ کچھ ٹھیکیداروں نے غبن کر کے پیسے ہڑپ لئے ہیں۔ 

سابقہ ایم پی اے دادو رشیدہ پنہور اور کلثوم چانڈیو نے کہا کہ اس وقت صورتحال کو سمجھنا بہت مشکل ہے جب تک کہ حکومت آپسی سہمتی سے کوئی فیصلہ نہیں لیتی۔جبکہ ایم این اے رفیق احمد جمالی نے بتایا کہ انہوں نے وقتافوقتا اعلی حکام کو اس بارے میں آگاہی دی ہے اور ہو اس منصوبے میں پیش آنے والی مشکلات کے سامنے کے لئے مزید کوششیں کرتے رہینگے اور کروڑوں روپے کہاں خرچ ہوئے اس حوالے سے بھی احتساب کمیٹی بٹھائی جائے گی۔

کچھ لوگوں کا یہ بھی کہنا تھاکہ سندھ حکومت کی رف سے فنڈز وغیرہ رکے ہوئے ہیں اور ڈسٹرکٹ دادو میں ایم ی اے اور ایم این اے کے درمیان اختلافات بھی اس منصوبے کی تکمیل میں بہت بڑی رکاوٹ ہے۔

اس ہسپتال کے منصوبے اور حکومتی نااہلی کو بارہا میڈیا میں مختلف ٹی وی چینلز کے ذریعے اچھالا گیا لیکن ابھی تک کوئی مثبت راہ عمل حکام کی طرف سے نظر نہیں آیا۔دادو کے شہریوں نے بار بار حکومت اور انتظامیہ کے آگے ہسپتال کو مکمل کرنے کے مطالبے رکھے ہیں تاکہ شہریوں کو بر وقت بہتر طبی سہولتیں میسر ہو سکیں۔


Bilal Mustafa Bughio IR on Badah Health centre

Investigative Report on Badah Health centre

 To be checked 

Bilal Mustafa Bughio MA Previous 

Too many pictures, without file name and proper caption to related the story 

Documents? 

No attribution, no reference of any report.

No figures and fact.

باڊھ شھر جو سرڪاري صحت مرڪز بي ڌياني جو مرڪز بڻيل   (Investigative Report)

بلال مُصطفيٰ ٻگهيو، ايم اي پريوس، رول نمبر سورنهن        (16)

                                 

 

 First para does not tell any thing. 

Without this first para is deleted, story is complete

first para should be punching interesting

[[گذريل ڪيترن ئي سالن کان وٺي باڊھ شهر تي نظر گهمائجي ٿي ته کوڙ سارا بنيادي مسئلا ملن ٿا. جن ۾ بجلي جي لوڊشيڊنگ کان ويندي نيڪالي جي ناڪارا نظام تائين، نوجوانن جي منشيات واپرائڻ کان ويندي شهر ۾ هر روز وڌندڙ انڪروچمينٽ تائين، جيڪڏهن امن امان جي صورتحال کي ڏٺو ويندو ته ائين لڳندو جيئن بدامني جو راڪاس هن شھر مٿان ڏينهون ڏينهن وڃي ٿو پنهنجي دهشت جا پر پکيڙيندو ۽ سڀ کان اهم مسئلو هتي عوام کي صحت جون بنيادي سهولتون فراهم ڪرڻ هجي ٿو. ان چواڻي ته ´تندرستي هزار نعمت آهي` يا وري بلڪل ائين ´جيءُ خوش ته جهان خوش` ڇاڪاڻ ته جيڪڏهن اسين دنيا جي ترقي يافته ملڪن ڏانهن ڏسون ٿا ته اتي سڀ کان بهترين ڪم اتان جي اسپتالن ۾ هجي ٿو. ٻاهرين ملڪن منجھ ڪارو وهنوار کان وٺي جنهن به شعبي ڏانهن رخ ڪجي ٿو ته اتان جي حڪومت پاران اهڙو قابل تعريف نظام جوڙيو ٿو وڃي جنهن جي ڇا ڳالھ ڪجي ۽ اهڙي طريقي سان اسپتالن ۾ موجود تربيت يافته ڊاڪٽر ۽ عملو سٺي نموني سان پنهنجا فرائض سرانجام ڏيندي انسانيت کي اولين ترجيع ڏئي ٿو.[[

 

[[[صحت کاتي جي حوالي سان ڳالھ ڪيون ته پوري سنڌ اندر صورتحال انتهائيءَ خراب نظر اچي ٿي ۽ اسپتالن ۾ خُدا جي خلق لاءِ سرڪاري طور بنيادي سهولتون به ميسر نٿيون ڪيون وڃن بهتر علاج نه ٿيڻ خاطر سڄي سنڌ سراپا احتجاج بڻيل آهي. پر ٻئي پاسي ڏسجي ٿو ته]]

 ٻن لکن کان مٿي آبادي رکندڙ شھر باڊھ جو رورل هيلٿ سينٽر جنهن جي منظوري شھيد جمهوريت ذوالفقار علي ڀٽي ڏني هئي. جنهن بعد رورل هيلٿ سينٽر جو قيام 1977ع ۾ ٿيو. جنهن جو افتتاح ان وقت جي صوبائي وزير عبدالوحيد ڪٽپر ڪيو هيو. شهر ٻاهران باڊھ نصيرآباد روڊ ڀرسان قائم ڪيل باڊھ ڳوٺاڻو صحت مرڪز سهولتن جي کوٽ سبب غريب ۽ مسڪين ماڻھن لاءِ بي لاڀ بڻيل آهي. گذريل ويهن سالن کان اسپتال ۾ ڊاڪٽرن ۽ دوائن جي کوٽ هجڻ ڪري علاج لاءِ ايندڙ مريضن کي دربدري واري سنگين صورتحال کي منهن ڏيڻو پوي ٿو.

 Population figures contradictory

باڊھ شھر جنهن جي ڪل آبادي هڪ لک کان مٿي آهي جڏهن ته ڀرپاسي جي ننڍن ننڍن ڳوٺن کي گڏيل طور تي آبادي جي حوالي سان ڏسجي ٿو ته انگ اکر لڳ ڀڳ اڍائي لکن تائين وڃي رسن ٿا. ڇاڪاڻ ته باڊھ شهر ويجهو ٻهراڙين جا کوڙ مريض سرڪاري اسپتال ڏانهن رخ ڪن ٿا جتي کين سهولتن جي اڻ هوند ڪري تڪليف واري حالت مان گذرڻو پوي ٿو. ڪيترائي ڀيرا سنڌ حڪومت پاران باڊھ کي تعلقي جو درجو ڏيڻ لاءِ جاري ٿيل نوٽيفيڪيشن تي هاڻي تائين ڪو عمل ناهي ٿي سگهيو. جنهن جي ڪري ئي اڃا تائين باڊھ ڳوٺاڻو صحت مرڪز اپ گريڊ ٿي سول اسپتال ۾ تبديل ناهي ٿيو. اسپتال اڄ به رورل هيلٿ سينٽر طور ڪم ڪري رهي آهي. شھر جي سول سوسائٽي ۽ سماجي تنظيمن پاران مختلف وقتن تي اسپتال ۾ سهولتن جي اڻهوند خلاف اسپتال جي مين گيٽ اڳيان ۽ پريس ڪلب باڊھ سامهون علامتي بک هڙتالون ۽ احتجاج ٿي چڪا آهن پر ´رڍن اڳيان رباب وڄائيندي ورهيه ٿيا` واري ڪار لڳي پئي آهي توڙي جو چونڊيل عوامي نمائندا به اچن ٿا جن اسپتال کي اپ گريڊ ڪري سهولتون مهيا ڪرڻ کان ويندي باڊھ شھر کي تعلقي ڪرڻ جا واعدا به پڻ ڪيا پر اهي سمورا واعدا اڄ ڏينهن تائين ڪنهن تڪميل تي ناهن پهتا، جاري ٿيل نوٽيفيڪيشن تي به عمل نه ٿي سگهيو آھي ۽ نه ئي وري اسپتال ۾ علاج لاءِ ايندڙ مريضن کي بهتر علاج جون ڪي چند سهولتون ملي سگهيون آهن.


Properly give figure of paramedics, technicians What is sanctioned strength? 

هن وقت باڊھ جي ڳوٺاڻي صحت مرڪز ۾ موجود هڪ ليڊي ڊاڪٽر سميت پنج MBBS ڊاڪٽر، هڪ ايم او، چار ليڊي هيلٿ وزيٽرس، هڪ پٽيوالي سان گڏ ٽيهن ڄڻن تي مشتمل عملو پنهنجو فرض سرانجام ڏئي رهيو آهي جڏهن ته اسپتال ۾ ڪا به اسٽاف نرس موجود ناهي.

vague statement

 توڙي جو اڪثر شعبن جي ڊاڪٽرن جون پوسٽون خالي پيل آهن. صحت کاتي سنڌ پاران سنڌ جي ٻين اسپتالن وانگر اين جي اوز ۽ آءِ ايڇ ايس کي ڄاڻايل اسپتال جا سمورا انتظامي معملا سندن حوالي ڪيا ويا جنهن بعد سرڪاري طور مريضن کي ملندڙ صحت جون سموريون سهولتون کسجي ويون. دوائن جي اڻھوند ۽ ڊاڪٽرن جي کوٽ جي نتيجي ۾ خدا جي خلق صحت جي سمورين سهولتن کان محروم ٿي وئي آهي. ٻئي طرف اسپتال ٽيھ ورھيه گذرڻ باوجود هاڻي ايترو ته ڪمزور ٿي چڪي آهي جو جنهن جي ختم ٿيڻ/ڪيرڻ جا ڪهڙي وقت به خدشا آهن ۽ انتظاميه اهو سڀ ڪجھ ڄاڻيندي به زبون حالت ٿيل عورت ويم گهر کي ڪتب آڻيندي انساني زندگين سان ويساھ گهاتي ڪري رهي آهي ساڻن ڪير پڇڻ وارو ئي ناهي. ڪجھ وقت پهرين نئين عمارت لاءِ ٻه بلاڪ تعمير ڪيا ويا آهن جيڪي OPD طور استعمال ٿي رهيا آهن.

 Medicines shortage to be proved

What is daily OPD? Monthly OPD?

Indoor patients?

what facilties are sanctioned? but not available

How much medicines are provided

هر مهيني لکين روپين جي بجيٽ رکندڙ رورل هيلٿ سينٽر اسپتال مان باڊھ سميت ڀرپاسي جي ڳوٺن مان مفت علاج لاءِ اسپتال ايندڙ مرد، عورتون، ٻڍڙا ۽ معصوم ٻارڙا بنا علاج ۽ دوائون نه هجڻ ڪارڻ مايوس ٿي موٽڻ لڳن ٿا. مريض عورتن ۽ مردن کي ڊاڪٽر تپاسڻ لاءِ ئي تيار ناهن ڊاڪٽرن توڙي پوري عملي پاران ساڻن ماٽيلي ماءُ کان به بدتر سلوڪ ڪيو وڃي ٿو جنهن جي نتيجي ۾ مريض ويتر اداسي جو شڪار ٿي وڃن ٿا. جڏهن ته جن چند مريضن کي ڊاڪٽر چڪاسڻ لاءِ رضامندي ظاهر ڪن ٿا ۽ دوائون ڏيڻ جو وقت اچي ٿو ته کين پوري دوا نه هجڻ جو سبب ڄاڻائي اسپتال ٻاهران قائم ڪيل نجي ميڊيڪل اسٽورن تان دوائون خريد ڪرڻ لاءِ پرچي لکي ڏني پئي وڃي. دوائون نه هجڻ جو سبب اسپتال انتظاميه حڪومت طرفان اسٽاڪ نه فراهم ڪرڻ ٻڌائي ٿي سندن اهو به چوڻ آهي ته دوائون وقت بي وقت گهٽ اچڻ ۽ گذريل سال کان سموري دنيا کي پنهنجي لپيٽ ۾ ڪندڙ ناول ڪورونا وائرس ڪارڻ حڪومت پاران پرائيويٽائيزيشن جو معائدو آهي. باڊھ هيلٿ سينٽر کي مليل ٻن ايمبولينس مان هڪ خراب هجڻ ڪري ڪافي عرصي کان اتي ئي بيٺل آهي جڏهن ته هڪ ايمبولينس استعمال هيٺ آهي جنهن کي سرڪاري طور پئٽرول نه ملڻ جو سبب ڄاڻائي غريب مريضن کان پئسا وٺي کين ايمبولينس ۾ ويهڻ جي اجازت ڏني وڃي ٿي.

 Case of dog bite, snake bites, number in a month or year

بدقسمتي سان تعلقو نه ٿيڻ ڪري چوڏهن وارڊن تي ٻڌل شھر باڊھ جي ڳوٺاڻي صحت مرڪز ۾ ڪتي جي چڪ کان بچاءَ واري انجيڪشن ۽ ٻئي ڪنهن نانگ بلا جي چڪ جون انجيڪشنون ميسر نه هجڻ ڪري اهڙن حادثن ۾ زخمي ٿيندڙ مريض جڏهن مرڻينگ ٿي وڃن ٿا ته کين پرائيويٽ يا وري ڪنهن وڏي شهر ڏانهن موڪليو وڃي ٿو جنهن ڪارڻ مريض زخمن جا سور نه سهندي رستي ۾ ئي دم ڌڻي حوالي ڪري ٿو. صحت جون سهولتون نه هجڻ برابر آهن ٻھراڙين مان ڪرايو ڀري مفت علاج ڪرائڻ لاءِ اسپتال ايندڙ مريضن کي پرچيون لکي ڏنيون وڃن ٿيون ۽ جڏهن ته ڊاڪٽر توڙي ڊاڪٽرياڻي سيٽ ڇڏي هليا وڃن ٿا. دوا ته ٺهيو پر کين اهو به ٻڌائڻ لاءِ آماده ناهن ته هي دوا ڪٿان ملندي. اسپتال ۾ ايندڙ اڪثر مريض بهتر علاج نه ٿيڻ، دوائون نه ملڻ، ڊاڪٽرن جي نه هجڻ، اسٽاف پاران بدتر سلوڪ اختيار ڪرڻ، شام توڙي رات جي وقت ڊاڪٽرن جي غير موجودگي ۽ عورت جي ويم دوران پئسا ڀرڻ جو شڪايتون ڪندي ملن ٿا.

 In investigative report there are recommendations, not demands. Demands should be from some particuar person or organisation

باڊھ ۽ ڀرپاسي جو غريب عوام سنڌ حڪومت کان مطالبو ڪري ٿو ته شھر کي تعلقو ڪرڻ سان گڏوگڏ صحت کاتي سنڌ ۽ آئي ايڇ ايس جي اختيارين کان گهر ڪري ٿو ته ڳوٺاڻي صحت مرڪز کي سول اسپتال جو درجو ڏئي باڊھ شهر ۽ آس پاس جي غريب عوام تي رحم ڪري علاج جون بهتر سهولتون مهيا ڪيون وڃن، جيڪو اسان جو آئيني حق آهي. ضرورت ان ڳالھ جي آهي ته هتان جا اگهور ننڊ پيل چونڊيل نمائندا ۽ صحت کاتي جون اعليٰ اختياريون نوٽيس وٺي فوري طور تي ڄاڻايل اسپتال ۾ ڊاڪٽرن، نئين عمارت جي تعميراتي ڪم کان ويندي دوائون جي کوٽ ختم ڪري مريضن کي بهتر علاج جون سهولتون ميسر ڪري ڏنيون وڃن

Practical work carried under supervision of Sir Sohail Sangi

Farheen Ujjan - Central bank of India Building Shikarpur

(To be checked 1350 words.  Photo available) 

Farheen Ujjan - 2k20/MMC/66

Subject: Newspaper and Magazine Production

Investigative Report

Assigned by: Sir Sohail Sangi

Department of Media and Communication Studies, University of Sindh

 

 


  Why the building of the Central bank of India branch Shikarpur is not preserved as heritage?

 ''Old buildings are our history and should be preserved to inspire our younger generations one day.''

Shikarpur which was considered as the Paris of Sindh is famous for its rich tradition, culture, history and Central Bank of India Branch in Shikarpur is also one of them, which adds beauty to the Shikarpur city and tops the list of most popular landmarks in Shikarpur district.

In 1998, UNESCO had declared 1,203 buildings of Shikarpur as cultural heritage, but 250 buildings have been destructed, said Prof Dr Anila Naeem of NED University, who has done an extensive research on Shikarpur and its historical buildings and Shikarpur city is the only city of Sindh province whose buildings have been made by civilian personalities on the basis of the self-help.

The well-known personalities of history have mentioned many times that the honour of the Shikarpuri traders had more than Hyderabadi traders, before partition.

Shikarpur was a centre of trade in Central Asia, whosoever used to come for trade they used to stay at Qilo kafilo it was a fort for traders to stay but since they were being looted so the traders of Shikarpur introduced Hundi to avoid problem of loot then slowly and gradually, they establish a bank at Shikarpur said Badar ud Din Ujjan.

In addition, the traders of Shikarpur used to earn money from across World and they used to invest their wealth in Shikarpur.

The traders of Shikarpur used to give the receipt to other persons or traders, who wanted to take cash from other places, which receipt was recognized as cash, before partition, an experience of “Hundi” and it is also reported that the Hundi system was introduced by Hindu traders of Shikarpur.

The concept of banking system also had started from Shikarpur in the form of Hundi, And the Shikarpuri people are the pioneers of the Hundi which was acceptable in different parts of the world and considered as good as gold, later on the banking system was introduced by the local traders (Hindus) and contributed to establish the bank building in the city which was the branch of the central bank of India.

Central Bank of India, a government-owned bank, is one of the oldest and largest commercial banks in India, it is located in Mumbai which is the financial capital of India and capital city of state of Maharashtra.

It was established on 21 December 1911 by Sir Sorabji Pochkhanawala with Sir Pherozeshah Mehta as chairman.

Currently the Central bank of India has branches in 38 states.

Before the partition of the sub-continent there were approximately two branches of the central bank of India in Pakistan, one was in Hyderabad and another was in Shikarpur.

The former branch office of the Central bank of India was constructed in 1940 CE, before the partition of sub-continent with the collaboration of Shikarpuri Hindu traders to facilitate the traders of Shikarpur and it is still located in Shaikh Mohalla Shikarpur Sindh.

It is believed that a person who settled (muhajir) whose name could not discover, purchased this building in Rs 13000 in the year of 1950 through an auction.

After a couple of months, Akbar Ali Shaikh bought this building from that settler in Rs 15000 in the year of 1950.

In 1959, after having nine years of the ownership, Akbar Shaikh decided to rent out the ground floor of the building to the Education Department on a monthly rent of Rs 60 with the view of promoting education among girls in the area.

As there was no educational facility for girls so they decided to establish a school for girls named Primary Girls (Urdu and Sindhi) School and it was primary school.

When the flood had hit the province of Sindh in 2010, the building owner had asked the deputy commissioner to vacate the building, as he feared that the flood victims will ruin the structure of the building by occupying it in the name of shelter.

In result, the department vacated the building and shifted the school to some other place.

After the partition of sub-continent, it lost it's worth & beauty, but it is still located in Shaikh Mohalla Shikarpur.

Professor Karim Dad Ujjan said that it is also a historical land mark in our city and this bank building was made to facilitate the citizen and it was made with the collaboration of Hindu traders of Shikarpur.

The heirs of Akbar Shaikh, including his son Qadir and his family are still living in the building, there are ground floor, first floor and the second floor in the building, in second floor the family of Qadir Ali Shaikh lives while Jamshed Ali and Naveed Ali who are the nephews of Qadir Ali lives in first floor and ground floor has been converted into bethak.

The building has a reasonable accommodation while expensive Sagwan wood was used in making of all the doors, windows including fittings and main electricity board of the rooms.

The ground floor of the former bank branch is consisting of one wide hall, three rooms, and one store room while an open ground is also situated behind the building for ventilation but that ground was purchased later before it was not the part of the bank and when there was school so that ground was used as playground and the first floor has two rooms and one wide hall and the second floor is also covered.

If we want to do maintenance of our home on a great scale so at the first, we need to contact government said Naveed Ahmed Shaikh (Owner).

Government had asked us to sell the building to the government but we don't want to sell it so we refused but it is decided whenever we want to sell it so firstly, we need to contact government said Jamshed Ali Shaikh (owner) further he said that this building is about 3600 sq ft and currently its worth is 1 billion Pakistani rupees and still we have no intension to sell it.

We have been living in this area since before the partition of the sub-continent so this area was very much crowded and full of hustle bustle on that time due to this bank after few years when ground floor was rented for the school even it was crowded though but when they shifted the school to other place so this area has become very much dreary said an old neighbour.

First floor of the bank used to be a living area for employs and ground floor was used to be a bank and there is separate room in ground floor for keeping documents and records etc and the entrance gate and two counters.

It has cc ceiling since that time and the doors are made up of Sagwan, even the fitting and the electricity boards are made up of Sagwan since that time and they haven’t replaced it.

But unfortunately, it has been turned into residential building by CBI, the building has been a subject of negligence by the Endowment Fund Trust, an institution responsible for the preservation of the heritage of Sindh.

This is the main reason that why the building of the Central bank of India branch Shikarpur is not preserved as heritage because owners do not want to sell it.

The members of the civil society have demanded from the government to take keen interest in Shikarpur’s heritage and play their role to preserve them for enormous interests of the nation.
I am talking about something that cannot be bought, it's our heritage, and it needs to be preserved for community, government should take some steps to protect it.

''A concerted effort to preserve our heritage is a vital link to our cultural, educational, aesthetic, inspirational and economic legacies, all of the things that quite literally make us who we are'' 

#FarheenUjjan, # SarmadHussainMangi - 2k20/MMC/52 - M.A Previous 

Practical work carried under supervision of Sir Sohail Sangi

Noorjehan IR on Ali Bahr wah


to be checked.
No mention of documents, photo
What is location of Ali Bahr wah? from which point it starts?
Why this was so named?
Its designed c dapacity? 
This is not article. It should be report. 
No official version or attribution from irrigation department people.
They might have some pretext 
What is specific method of Ali Bahar Wah irrigation satff to deprive growers from water..
Water shortage complaint is general what is specific and special about this canal

علي بحر واهه، ماضي، حال ۽ مستقبل..!!
رپورٽ: نورجهان خاصخيلي 
Noorjehan 2K20/MMC/38
روهڙي ڪئنال سنڌ جو اهو واحد ڪئنال آهي، جنهن کي هڪ کان وڌيڪ لقب مليا، هن واهه کي سنڌ سڌار واهه، واهن جو بادشاهه واهه ۽ ڪئنالن جي شهزادي سڏيو وڃي، سکر بئراج مان روهڙي مان نڪرندڙ جي ڪئنال پنهنجي پيٽ ۾ 20 هزار ڪيوسڪ پاڻي کڻي لاڙ جي پٽن تي پهچي ختم ٿئي ٿو، هي واهه پنهنجي ساڄي ۽ کاٻي پاسي لکين ايڪڙ زمين آباد ڪري ٿو، هن واهه مان سوين مائينر، شاخون توڙي ننڍا واهه نڪرن ٿا، انهن ننڍن واهن ۾ هڪ علي بحر واهه به آهي. علي بحر واهه نوابشاهه ضلعي جي حد ڪنب ليمان ريگيوليٽر وٽان روهڙي ڪئنال مان نڪري ٿو، جيڪو 2 ڪلوميٽرن بعد ٽن شاخن ۾ تقسيم ٿئي ٿو، انهن ۾ لنڊو، اڄاڻو ۽ سرهاري مائينر شامل آهن، اڄاڻو شاخ شهدادپور تائين پهچي ختم ٿئي ٿو، سرهاري مائنر سرهاري شهر کان ٿورو اڳتي هلي ختم ٿئي ٿو ۽ ايئن لنڊو شاخ لنڊو اسٽاپ کان ٿوري اڳتي هلي ختم ٿئي. ڪنب ليمان ريگيوليٽر آبپاشي کاتي جون حسين ۽ پرڪشش عمارتون زبون بڻجي ويون آهن ۽ ڪيترن ئي عمارتن تي مقامي وڏيرن طرفان قبضا پڻ ڪيا ويا. اهڙي ريت علي بحر واهه جتي ٽن شاخن ۾ تقسيم ٿئي ٿو، اتي به سرڪاري عمارتون ٺهيل هيون، جيڪي هاڻي کنڊرات ۾ تبديل ٿي ويون آهن، يقينن انهن جي مرمت جا پئسا به ايندا هوندا، ڪاغذن ۾ مرمتي ڪم به ٿيندو هوندو پر زمين تي ڪاري وارا ڪک آهن. علي بحر واهه به روهڙي ڪئنال جي ٺهڻ بعد ٺهيو، انگريز سرڪار واهن ۽ شاخن جي صورت ۾ بئراجي نظام ڏئي سنڌ جي زراعت ۾ روح ڦوڪيو پر انگريز هليا ويا ته انهن جي ٺاهيل ادارن جو ڏيوالو نڪري ويو. علي بحر واهه هزارين ايڪڙ زمين کي آباد ڪري ٿو، علي بحر واهه مان 4 واٽر ڪورس نڪرن ٿا، جيڪي بکر جمالي، ڪنب ليمان سميت ٻين علائقن جي هزارين ايڪڙ زمين کي آباد ڪن ٿا. اهڙي ريت علي بحر واهه پنهنجي واٽر ڪورسن، ننڍن شاخن ۽ مائينرن ذريعي لنڊو اسٽاپ، شهدادپور، سرهاري ۽ بکر جمالي تائين ڦهليل آهي ۽ انهي سڄي علائقي ۾ زمينن کي آباد ڪري ٿو. هن علائقي ۾ ووئنڻ، ڪمند، سارين، ڪيلي، ٻاجھر، مڪئي، آلو، بصر، سميت ٻيا ڪيترائي فصل ٿين ٿا، مختلف قسمن جون ڀاڄيون ٿين ٿيون، جن ۾ ڀينڊي، ٽماٽو، داليون، مرچ، ڌاڻا، سرنهن، پالڪ، گجر، گوبي ۽ ٻيون ڀاڄيون شامل آهن، جڏهن ته انبن جا باغ پڻ آهن، جن ۾ چڪون جا وڻ به لڳل آهن. هي سڄو علائقو سرسبز ۽ آباد آهي. زرعي حوالي سان شاهوڪار هجڻ سبب تعليم جو ريشو به تمام گھڻو آهي، زرعي آمدني هجڻ سبب هتي جا آبادگار پنهنجي ٻارن کي حيدرآباد، ڪراچي، نوابشاهه، سکر، اسلام آباد تائين پڙهائي اماڻين ٿا،
Not relevant
[[ ان جو اهو فائدو ٿيو ته ڳوٺ حاجي عالم خاصخيلي، غلام حسين خاصخيلي ۽ فقير محمد خاصخيلي سميت خاصخيلي برادري جي ٻين ڳوٺن سان گڏوگڏ شهدادپور، بکر جمالي ۽ سرهاري جي ڪيترن ئي ڳوٺن جا نوجوان ڇوڪرا پوليس، فوج ۽ تعليم کاتي سميت ٻين ادارن ۾ وڏين وڏين پوسٽن تي مقرر آهن، جن ۾ ٻيلي کاتي ۾ ڊي او ايف محمد امين خاصخيلي، اڳوڻو آءِ جي غلام حيدرجمالي، اڳوڻو ايڊيشنل آءِ جي ڊاڪٽر غلام سرور جمالي، بريگيڊئير غلام مصطفيٰ جمالي، ميجر علي مراد جمالي، ميجر نجيب جمالي، ايس ايس پي ذوالفقار زرداري ۽ ڊي ايس پي ارباب زرداري نوجوانن لاءِ اتساهه جو سبب بڻيل آهن.[[
علي بحر واهه ۽ آبادگارن جا مسئلا
الهڏنو جو خاندان پنجن  پيڙهين کان زراعت سان سلهاڙيل آهي، الهڏنو ننڍڙو زميندار هجڻ سبب پنهنجي زمين جي سار سنڀال به پاڻ ڪري ٿو. الهڏنو ٻڌائي ٿو ته “ منهنجي 15 ايڪڙ زمين آهي، 10 ايڪڙن تي ڪڻڪ ۽ ووئنڻ جڏهن ته 5 ايڪڙن تي ڪيلي جو فصل آهي پر حڪومتي بيڌياني سبب مون سميت ٻيا آبادگار به پريشان آهن، اڳي ڪڻڪ في ايڪڙ 50 مڻن تائين لهندي هئي، هاڻي اپت گھٽجي وئي آهي، جنهن جو سبب نقلي دوائن سان گڏوگڏ پاڻي به آهي، وقت سر پاڻي نٿو ملي، وڏا زميندار پاڻي تي پنهنجو حق سمجھي دڪا ۽ نوليون هڻي پاڻي چورائين ٿا، دڪا ٻڌل هجڻ ڪري پاڻي چڙهي ئي ڪون ٿو، هفتي ۾ يا پندرهين ڏينهن وارو ايندو آهي ته ڪڏهن پاڻي ملندو آهي، ڪڏهن پاڻي لاءِ پريشان هوندا آهيون، وڏا آبادگار سياست ۾ به هوندا آهن، انهن جي هلي ٿي، پوليس به انهن کي ڪجهه نٿي چوي، آبپاشي عملدارن کي پئسو کارائين ٿا، اسان سورن ۾ هوندا آهيون، پاڻي چوري ۾ سڀ ملوث هوندا آهن
اسماعيل جي منڍ ۾ زمين آهي پر پوءِ به هو پريشان آهي، ٻڌائي ٿو ته “بلڪل اسان جي زمين منڍ ۾ آهي پر اسان جي زمين کي علي بحر واهه مان نڪرندڙ مائينر اڄاڻو مان پاڻي ملي ٿو، زمين ڀلي منڍ ۾ هجي پر اڄاڻي شاخ ۾ ئي پاڻي نه هجي ته پاڻي ڪٿان آڻينداسين، سرهاري ۽ لنڊي شاخ تي زرداري برادري جون زمينون آهن، اهي اڄاڻي پاڻي تي به ڌاڙو هڻي ويٺل آهن، پاڻي تي قبضي لاءِ اڄاڻو شاخ جا در لاهي ڇڏين ٿا، پاڻي ملڻ بند ٿيو وڃي، اڄاڻو تي جمالي برادري جون به زمينون آهن، جمالي به بااثر آهن، اهي پنهنجي ٽائيم تي پاڻي کولرائي ڇڏين ٿا، انهن جو پاڻي وارو نٿو هجي ته پاڻي اچي ئي ڪون ٿو. 
سلطان جو موقف ٻين کان مختلف آهي“پاڻي جي معاملي تي سڀئي وڏيرا آهن، پڇڙي جي آبادگار لاءِ سڀ طاقتور آهن، اڄاڻو ۾ پاڻي اچي ٿو ته اهو پڇڙي تائين نٿو پهچي، منڍ جا آبادگار پاڻي تي قبضو ڪيو ويٺا آهن، دڪا ٻڌي .ڇڏيندا آهن، جيڪڏهن رينجرز وارا اچن ٿا ته پاڻي ملي ٿو، نه ته وڏو نقصان ٿئي ٿو، اسان جو گذر سفر زراعت تي آهي، قرض کڻي ڀاڻ، زرعي دوائون وٺون ٿا، ڏينهن رات محنت ڪريون ٿا، پاڻي نٿو ملي ته پيداوار نٿي ٿئي، قرضي ٿي ويندا آهيون، ڪڏهن ڪڏهن اهڙو ڏينهن به ايندو آهي جو دڪاندار اوڌر به بند ڪري ڇڏيندا آهن، وياج تي پئسا وٺڻا پوندا آهن، پاڻي جي درست ورڇ ٿيڻ گھرجي، آبپاشي جو نظام بهتر هجڻ گھرجي
علي بحر واهه کي گھارا به پون ٿا
هن واهه کي آبڪلاڻي جي موسم ۾ گھارا پون ٿا، جنهن سبب تيار ٿيل فصل پاڻي هيٺ اچيو وڃي ۽ آبادگارن کي وڏو نقصان ٿئي ٿو. اڄ تائين ڪنهن به گھاري جي جاچ نه ٿي آهي، گھاري جا سبب وقت تي کاٽي نه ٿيڻ ۽ واهه جا بند ڪمزور هجڻ آهن پر هڪ سبب اهو به آهي ته واهه کي غيرقانوني طور پاڻي چوري ڪرڻ لاءِ دڪا ٻڌا ويندا آهن يا پائيپ لائينون يعني نوليون هنيون وينديون آهن، انهن جي ڪري بند ڪمزور ٿي وڃن ٿا
پاڻي وڪرو ڪيئن ٿئي ٿو؟
روهڙي ڪئنال تي موجود آبپاشي عملدار پنهنجي مرضي سان علي بحر واهه ۾ پاڻي ڇڏين ٿا، علي بحر واهه جا در مٿي ڪرڻ لاءِ ريٽ مقرر ٿيل آهن، وڏا زميندار پاڻي لاءِ هر واري تي لکين رپيا ڏيندا آهن. جتي علي بحر واهه ختم ٿئي ٿو، اتان ٽگھاٽو شروع ٿئي ٿو، يعني 3 شاخ نڪرن ٿا، اتي موجود آبپاشي عملدار به ريٽ لسٽ لڳايو ويٺا آهن، پئسا نه ملڻ تي پاڻي گھٽائي ڇڏيندا آهن، جنهن سبب واٽر ڪورسن ۾ پاڻي نٿو چڙهي ۽ فصل سڪڻ لڳندا آهن
سڀني کان وڌيڪ متاثر هاري ٿين ٿا
خميسو هارپي جو ڪم ڪندو آهي، چئي ٿو ته آئون زميندار جا 10 ايڪڙ ڪاهيندو آهيان، پاڻي نٿو ملي ته ٽيوب ويل جو پاڻي پئسن سان ملي ٿو، زميندار روڪ پئسن بدران قرض تي زرعي دوائون ۽ ڀاڻ خريد ڪري ڏين ٿا، جيڪي ٻيڻي اگهه تي ملن ٿا، پاڻي نٿو ملي ته فصل سٺو نٿو لهي ۽ هاري ويچارو قرضي ٿي ويندو آهيان، ڪنهن ڪنهن مهل بچت ٿيندي آهي ته زميندار پوئين قرض ۾ اهي پئسا ڪٽي ڇڏيندو آهي، هارپي جو مطلب سدائين لاءِ هاري هجي ٿو، نه قرض لهي ٿو، نه جان ڇٽي ٿي، هن چيو ته رڳو پاڻي ملي ته به اسان قرضي ٿيڻ کان بچي پونداسين. هن چيو ته 60 سيڪڙو هارين سان اهو ئي مسئلو آهي. سڀني جا مسئلا ذري گھٽ هڪجهڙا آهن، هارين جا ٻار به هاري هجن ٿا، هاري جو وقت ڏکيو گذري ٿو، آئون بابا سان گڏجي رات جو سردي ۾ پاڻي جي واري تي ويندو هوس، اسان وٽ هٿ واري بتي هوندي هئي، جنهن ۾ گاسليٽ پوندو هو، آئون اڄ به سرد رات هجي يا اونهاري جي گرم رات هجي، پاڻي جي واري تي ويندو آهيان، منهنجي هٿ ۾ چائنه وارو ٽارچ آهي، صرف اها تبديلي آئي آهي، سوچيان ٿو ٻارن کي پڙهايان پر مشڪل آهي 
آبادگارن جو مطالبو

آبادگارن مطالبو ڪيو آهي ته ريگيوليٽرن تي ايماندار آبپاشي عملدار مقرر ڪيا وڃن، علي بحر ۽ انهن مان نڪرندڙ شاخن ۽ واٽرڪورسن جي وقت تي کاٽي ڪرائي وڃي، ڪافي واٽر ڪورس پڪا ٿيا، ڪافي واٽر ڪورس اڃان پڪا نه ٿيا آهن، انهن کي پڪو ڪيو وڃي، پاڻي چورن خلاف ڪارروايون ڪيون وڃن، پاڻي چوري ۾ ملوث آبپاشي عملدارن ۽ آبادگارن خلاف ڪيس داخل ڪري انهن کي گرفتار ڪيو وڃي، علي بحر واهه ۽ ان مان نڪرندڙ شاخن جي پڇڙين تائين پاڻي ڏنو وڃي، ڪنهن شاخ يا واهه تي سڀني کان پهريون حقق پڇڙي جي آبادگارن جو آهي. آبادگارن چيو آهي ته کاٽي ڪڏهن ڪڏهن ڪرائي ويندي آهي، ان کاٽي لاءِ به آبادگارن کان چندو ورتو ويندو آهي، جيڪو هاڻي بند ٿيڻ گھرجي، واهه ۽ شاخن جا ڪپر ڪمزور آهن، انهن ڪپرن کي مضبوط ڪرڻ لاءِ مرمتي ڪم ڪرايو وڃي 

Under supervision of Sir Sohail Sangi 

Sanam IR Jamshoro Education system

To be checked

Wrong file name, despite repeated notices 

Students name and roll No is missing in file  

No foto

No document 

No attribution 

No proper reference

This is not investigation report   

ڄامشورو تعليمي شهر: ڏئي هيٺان اونداه

§         ڄامشورو شهر بابت:

ڄامشورو شهر جيڪو سنڌو درياءَ جي ساڄي ڪپ تي واقع آهي، ان سان گڏوگڏ هتان جابلو پٽي جو پڻ گذر ٿئي ٿو جيڪو وري کيرٿر جبلن کان ٿيندو حماليه جبل تائين پهچي ٿو. قدرتي حوالي سان اهميت رکندڙ هي شهر تعليمي حوالي سان به تمام گهڻي اهميت رکي ٿو، جتي جنرل يونيورسٽي هجي يا ميڊيڪل يونيورسٽي سميت انجنيئرنگ، آرٽ جي يونيورسٽيون اسان کي هن شهر ۾ ملنديون، جن ۾ سنڌ يونيورسٽي جيڪا پاڪستان جي ٻيو نمبر پراڻي يونيورسٽي طور ڪوٺجندڙ يونيورسٽي، اتي وري طب جي حوالي سان لياقت يونيورسٽي ميڊيڪل اينڊ هيلٿ سائنسز، انجنيئرنگ جي مڃيل يونيورسٽي مهراڻ يونيورسٽي آف انجنيئرنگ اينڊ ٽيڪنالوجي، وري اتي ئي آرٽ جي حوالي سان شهيد الله بخش سومرو آرٽ يونيورسٽي سميت پيرا ميڊيڪل انسٽيوٽ، ڪيڊٽ ڪاليج پيٽارو، نرسنگ اسڪول سميت ٻيا مختلف پبلڪ ۽ پرائيويٽ تعليمي ادارا موجود آهن.

ان سڄي پسمنظرکي ڏسجي ته ڄامشورو شهر بلڪل تعليمي شهر نظر ايندو، جتي تعليم جي کوٽ نظر نه ايندي، پر وري جڏهن وري اسان تعليم جي انهن اعليٰ ادارن جي آسپاس جي وسندين کي ڏسنداسين ته عجيب صورتحال نظر ايندي. جيڪا وري اسان کي ايئن لڳندو ته جيئن ڏيئي هيٺان اونداهه جهڙو مثل نظر ايندو. آبادي جي حوالي سان ھتي آبادي  249,307 آھي، ھتي فنڪشنل اسڪول 672 آھن جيڪي صوبائي سطح جي حولاي سان 82 سيڪڙو پبلڪ سيڪٽر اسڪول موجود آھن، جڏھن تہ ڄامشورو ضلعو جيڪو پوري سنڌ ۾ تمام گھٽ انرولمينٽ رکندڙ ضلعن مان ھڪ آھي، جيڪو 47 سيڪڙو تائين ٻارن جي داخلہ وٺي سگھندڙن ۾ شمار ٿئي ٿو. انھن ۾ وري 81 سيڪڙو اسڪولن ۾ بانڊري وال، 55 شيڪڙو ۾ باٿروم، 16 سيڪڙو ۾ بجلي ۽ 35 سيڪڙو اسڪولن ۾ پاڻي جي سھولت ملندي.  تعليمي ادارن جي آسپاس جي وسندين جا رهواسي جيڪي اڪثر ڪري معاشي طور ڪمزور نظر ايندا ته وري هتي اهي رهواسي تعليمي جي خزاني کان به محروم نظر ايندا. ڄامشورو شهر هجي يا آسپاس جا شهر، ڳوٺ يا وسنديون، اهي پنهنجي بيهڪ جي ڪري ته نالي وارا آهن پر تعليم جي رخ کان اوجهل آهن.

§         تعليمي سسٽم ۽ ان جي صورتحال

 ارڙھين ترميم کان پوءِ ٻين شعبن وانگر تعليم بہ صوبائي زمري ۾ اچي ٿو. جنھن ۾ صوبن پاران نصاب، سليبس، سينٽر آف ايڪسيلينس، 12 تائين اسڪول جي معيار وغيرہ کي صوبا ڏسندا. جيڪا تعليم وري مفت ڏني ويندي. ڄامشورو شهر جاگرافيائي حوالي سان ته هڪ بهترين شهر آهي ته اتي ئي وري تعليم جيڪا شاگردن توڙي شاگردياڻين لاءِ آهي اهو نظام عجيب و غريب نظر ايندو. هتي اسان کي ڇوڪرن جا اسڪول به ملندا ته اتي ڇوڪرين جا به اسڪول ملندا پر اتي عجيب سسٽم رائج ٿيل آهي ڪٿي ڇوڪرين جا اسڪول جي بلڊنگ نه هجڻ يا نه ختم ٿيندڙ تعميراتي ڪم جي ڪري ٻن ٻن شفٽن ۾ اسڪول هلن ٿا، جنهن ۾ اسان تمام ويجهو ئي نظر وجهنداسين ته ڄامشورو ٽائون ڪاميٽي شهر جو پراڻو ڇوڪرن جو پرائمري اسڪول ڪافي عرصي کان تعميراتي مرحلي ۾ هلي رهيو آهي جنهن ڪري وري ڇوڪرين جي پرائمري اسڪول ۾ شفٽن تي اسڪول جا ڪلاس هلايا پيا وڃن. جيڪو مختلف وقتن تي پرنٽ، اليڪٽرانڪ ۽ سوشل ميڊيا تي رپورٽ ٿيو هو پر صورتحال ساڳي ئي برقرار آهي. وري ٿورو اڳتي ڏسجي جنهن ۾مڊل ۽ هائيرسيڪنڊري ايجوڪيشن ته ان جي صورتحال به ساڳي ئي آهي. ڄامشورو شهر ۾ ڪو به ڪاليج نظر نه ايندو، وري اتي هائيرايجوڪيشن جي حوالي سان اسڪولن جي بلڊنگس ۾ ڪاليج جا ڪلاس پڻ شفٽن ۾ هلي رهيا آهن. انهن جو متبادل وري ڪوٽڙي ۽ حيدرآباد شهر ويجهو پئي ٿو جنهن ڪري شاگرد ۽ شاگردياڻيون اتي جي ڪاليجن جو رخ ڪن ٿا، جنهن سان تعليم ته حاصل ڪن ٿا پر وري انهن سان ٽرانسپورٽ سميت گهر جي ماحول جي ڪري آزادي نه هجڻ سان گڏوگڏ ڪافي مسئلا عام آهن. اها سڄي صورتحال پوري شهر جي آهي جنهن ڪري تعليم جو نظام عجيب و غريب نوعيت وانگر نظر ايندو. وري جيڪڏهن ڳالهه ڪجي تعليمي ادارن اندر سهولتن جي ته اهي نه شايد ڄڻ ڪو اولمپڪ جو ڪپ هجو، جيڪو حاصل ڪرڻ تمام وڏو ڪارنامو هجي. بجلي، پاڻي، صفائي جو بهتر نظام، راندين جا ميدان، ياندين جون سهولتون، ڪمپيوٽر سميت ٻيون لاڳاپيل سهولتون تمام گهٽ ته ڪٿي وري صفا نظر ئي نه اينديون. ان جي باوجود جيڪڏهن اتي انهن مان ڪي سهولتون موجود به آهن ته وري انهن جي سارسنڀال وارو، سيکارڻ وارو عملو، لاڳاپيل استادن جي سخت کوٽ نظر ايندي. انھن سمورين شين جي ڪري 40 سيڪڙو ڇوڪرا ۽ 55 سيڪڙو چوڪريون اسڪول کان ٻاھر نظر ايندا. اسان کي 45898 ٻار پرائمري، 11895 مڊل، 5647 سيڪنڊري، 1278 ٻار ھائير سيڪنڊري ۾ ملندا.

§         اسٽيڪ هولڊرس جو ڪردار

تعليم هجي يا ٻيو ڪو به شعبو ان جي بهتري ۽ سڌارن لاءِ ڪن ماڻهن کي اڳتي اچڻو پوندو آهي. پر هتي شهر ڄامشورو ۾ ته تمام گهڻا اسٽيڪ هولڊرس نظر ايندا پر انهن جي ڪردار ادا ڪرڻ وارو عمل نظر نه ايندو. ڪجهه ماڻهو صرف نالي ماتر پنهنجي سياسي، سماجي تحريڪون هلائن ٿا پر باضابطا طور تي تعليم جي بهتري لاءِ ڪو به عمل نظر نه اچي رهيو آهي. اتي وري ايم پي اي، ايم اين اي، استاد ۽ انهن جون تنظيمون، تعليمي کاتي جا آفيسر ۽ والدين ڄڻ هن شهر جا رهواسي ئي نه هجن. سڄي شهر جي تعليمي ادارن ۾ ڪا خاص نمائندگي ڪندڙ نظر ئي نه ايندا وري سياسي اثررسوخ جي ڪري ڪير اڳتي اچڻ کاءِ به تيار نه آهي.

 

§         سماجي ذميواري

تعليم هڪ اهڙو ذريعو آهي جنهن کي حاصل ڪري هر قوم پنهنجي روشن مستقبل کي پاڻ لکي سگهي ٿي پر هتي اها سماجي ذميواري سمجهڻ ڄڻ ته نه ايندڙ خواب نظر لڳندو، اچي شايد ئي هتان جي ماڻهن کي، ادارن جي سربراهن کي، هتان جي چونڊيل نمائندن کي نظر ايندو. سماج کي سڌارڻ لاءِ سڌريل ملڪن ۾ ڪافي ادارا ۽ ماڻهو هوندا آهن جيڪي تعليم، صحت سميت سمورن بنيادن سهولتن کي حاصل ڪرڻ لاءِ ڪوششون وٺنديون آهن پر افسوس ڄامشورو شهر ۾ اهڙي قسم جي ڪو به نظام نظر نه ايندو. ٿيڻ ته ايئن گهرجي ته هتان جا چونڊيل نمائندا هتان جي ماڻهن کي بنيادي سهولتون کي اهميت ڏيندي تعليم سميت سموريون سهولتون مهيا ڪرڻ ۾ قدم کڻن، سياسي، سماجي ۽ مذهبي تنظيمون پنهنجو ڪردار ادا ڪري لاڳاپيل عملدارن کي سجاڳي ڏيارين ۽ پنهنجي اولاد جي بهتر مستقبل جي لاءِ سنجيدگي سان ڪم ڪن.

Practical Work carried under supervision of Sir Sohail Sangi

Hameedullah Tunio IR

 To be checked. photo available,

No document 

First two paragraphs are irrelevant 

No investigation, Nor reference of any report. No attribution 

Is Park located in Naseerabad? 

 Shah Latif Park Naseerabad,


شاهه عبداللطيف پارڪ کنڊرات ۾ ڪيئن تبديل ٿيو؟ (Investigative Report)

حميدالله تنيو ايم اي پريوس رول نمبر 21

5 لک آبادي تي مشتمل تعلقو نصيرآباد مسلستان بڻيل آهي. اونهارو هجي يا سيارو بجلي جي اڻ اعلانيل لوڊشيڊنگ ٿئي ٿي. گئس جي لوڊشيڊنگ پڻ هتان جي ماڻهن جو جيئڻ جنجال ڪري ڇڏيو آهي، صبح جو گئس نه هجڻ سبب اسڪول ويندڙ ٻار ۽ استاد نيرن ڪرڻ بنا اسڪول وڃن ٿا. جيڪڏهن نظر ڦيرائينداسين هتان جي سرڪاري اسپتال تي ته ان کي ڪيترائي سال گذرڻ باوجود تعلقي جو درجو ناهي ملي سگهيو، اسپتال ۾ ڊاڪٽرن سان گڏوگڏ ڪتي جي چڪ جي ويڪسن ۽ دوائڻ جي کوٽ پڻ آهي. اسپتال ۾ باڊهه،ڏوڪري،گاجي کهاوڙ،وڳڻ سميت پري پري جي ڳوٺن جا مريض علاج لاءِ اچن ٿا. هتي جيڪا مريضن سان حالت ٿئي ٿي اها افسوسناڪ آهي.

 شهر ۾ صفائي سٿرائي نه هجڻ جي برابر آهي،تقريبن شهر جو هر محلو گندگي جي ڍير ۾ تبديل ٿيل آهي،ان کان علاوه اسان جيڪڏهن هتي جي امن امان جي صورتحال جو جائزو وٺنداسين ته هتان جي پوليس امن امان ڪرائڻ ۾ مڪمل طور تي ناڪام ٿي وئي آهي. چوريون،ڦرون روز جو معمول بڻجي ويون آهن. روزانو ڪنهن نه ڪنهن شهري جي موٽرسائيڪل چوري ٿي وڃي ٿي يا ڪنهن نه ڪنهن جي دڪان جا تالا ٽوڙي لکين روپين جي مالين جو سامان چوري ڪيو وڃي ٿو.

شهرين جي تفريح جو مرڪز بڻيل واحد شاهه عبداللطيف پارڪ هيو جيڪو پڻ انتظاميا جي نااهلي سبب کنڊرات جو ڏيک ڏيڻ لڳو آهي. 1973 ۾ جڏهن ان وقت جي چيئرمين حاجي جمعه خان جڏهن ايريگيشن کان پارڪ لاءِ پلاٽ خريد ڪيو ته ان ٽائيم ان پلاٽ تي وارهه ۽ باڊهه ويندڙ بسون بيهنديون هيون پوءِ حاجي جمعه خان اهو پلاٽ خريد ڪري باقائده پارڪ ٺهرائڻ شروع ڪيو ۽ پوءِ ان کي شاه عبداللطيف پارڪ جو نالو ڏنو. حاجي جمعه خان پارڪ ۾ قسمين قسمين جا ٻوٽا، ٻارن جي وندر لاءِ جهولا پڻ لڳرايا باغ تي هڪ مالهي ۽ هڪ چوڪيدار مقرر ڪيائين. گهرن ۾ ويهي ويهي بور ٿيندڙ شهري روزانو پنهنجن ٻارن سان گڏ باغ تي تفريح لاءِ ايندا هيا. شاهه عبداللطيف پارڪ شهرين جي تفريح جو مرڪز بڻجي چڪو هيو ان کان پوءِ 1993 ۾ جڏهن چيئرمين محمد حيات شيخ بڻيو ته هن ان وقت جي ايم پي اي نواب شبير احمد کان بجيٽ پاس ڪرائي باغ جي ڪجهه حصي ۾ ٽائون هال تعمير ڪرايو جنهن کان پوءِ باغ جو نقشو ختم ٿيڻ لڳو. وري جڏهن چيئرمين اقبال مسڻ آيو ته باغ کي اڃان سوڙهو ڪري اتي پنهنجي پراپرٽي اڏڻ شروع ڪيائين جنهن کان پوءِ باغ آهستي آهستي کنڊرات ۾ تبديل ٿيڻ شروع ٿي ويو. هن وقت پارڪ مڪمل طور تي کنڊرات جو ڏيک ڏئي رهيو آهي. باغ جي ٻيهر بحالي لاءِ شهر جي سياسي،سماجي،ادبي،ڪاروباري ۽ مذهبي تنظيمن تي مشتمل سجاڳ شهري اتحاد پڻ احتجاجي مظاهرا،بک هڙتالون،ڌرڻا ۽ مشعل بردار ريليون ڪڍي انتظاميا کان اهو مطالبو ڪيو آهي ته فوري طور تي باغ کي ٻيهر ساڳي شڪل ۾ آندو وڃي پر هتان جي انڌي ٻوڙي ۽ گونگي انتظاميا صرف دلاسا ئي ڏيندي رهي آهي.

Under supervision of Sir Sohail Sangi